Spis treści
Czym jest kurkuma, a czym kurkumina?
Kurkuma to ekstrakt z mielonego i suszonego kłącza imbiru Curcuma longa (ostryż długi) i jest stosowana w kuchni południowoazjatyckiej od tysięcy lat. Nadaje żółty kolor potrawom i mieszankom przypraw oraz jest niezbędnym składnikiem wielu past i proszków curry. Proszki curry powszechnie używane w naszym kraju również zawierają kurkumę. Substancją odpowiedzialną za działanie farmakologiczne kurkumy jest przede wszystkim diaryloheptanoid kurkumina. Ze względu na rzekome właściwości prozdrowotne, kurkuma stała się w ostatnich latach modną przyprawą. Obecnie dostępna jest cała gama suplementów diety zawierających kurkuminę. W tych preparatach kurkumina jest często mieszana z ekstraktem z pieprzu lub alkaloidem pieprzowym – piperyną. Piperyna znacząco zwiększa biodostępność kurkuminy, czyli ilość substancji wchłanianej przez organizm. Ma to na celu poprawę jej skuteczności – ale jednocześnie może zwiększać ryzyko wystąpienia niebezpiecznych skutków ubocznych.
Jakie efekty przypisuje się kurkumie i kurkuminie?
W obliczu ogromnego szumu wokół kurkumy i kurkuminy, przyprawa i jej składnik aktywny mają rzekomo liczne właściwości prozdrowotne. Mają one działanie przeciwzapalne, zapobiegają niektórym rodzajom nowotworów, korzystnie wpływają na poziom lipidów we krwi, wzmacniają układ odpornościowy i pomagają w walce ze stłuszczeniem wątroby, chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych, a nawet chorobą Alzheimera. Jednak nie wszystkie te cudowne właściwości kurkumy są w rzeczywistości poparte rzetelnymi badaniami naukowymi.
Jaka jest aktualna wiedza naukowa na temat działania kurkumy i kurkuminy?
Obecnie istnieje wręcz niemożliwa do opanowania liczba badań nad leczniczym działaniem kurkuminy. Chociaż część z nich przeprowadzono na ludziach, większość z nich to eksperymenty laboratoryjne, badające wpływ substancji na określone białka, komórki lub tkanki, lub eksperymenty na zwierzętach. Istnieje jednak poważny problem: kurkumina, a właściwie proszek kurkumy, ma niespecyficzny wpływ na szeroką gamę struktur badanych w tzw. badaniach przesiewowych o wysokiej przepustowości. Często dają one wyniki fałszywie dodatnie, co prowadzi do przeceniania możliwości terapeutycznych. Co więcej, dawka kurkuminy, która teoretycznie byłaby wymagana do uzyskania efektu terapeutycznego u ludzi, jest często tak duża, że trudno byłoby ją osiągnąć drogą doustną lub podawanie jej w wymaganych dawkach prowadziłoby do poważnych skutków ubocznych. Ponadto ujawniono oszustwo badawcze: naukowiec, który opublikował ponad 120 artykułów naukowych na temat kurkumy, został oskarżony o fałszowanie wielu wyników. W związku z tym kilka prestiżowych czasopism wycofało jego publikacje. Niektórzy eksperci uważają wręcz, że badania nad kurkumą powinny zostać wstrzymane, ponieważ w ostatecznym rozrachunku są mylące i stanowią marnotrawstwo zasobów. Badania kliniczne badające skuteczność kurkuminy lub kurkumy u ludzi w warunkach kontrolowanych dały mieszane rezultaty. Na przykład portal „Medicine Transparent” Uniwersytetu Dunajskiego w Krems, po przeanalizowaniu różnych badań stwierdza, że skuteczność kurkumy w leczeniu dolegliwości reumatycznych nie została udowodniona. Autorzy krytykowali przede wszystkim niską jakość badań i niektóre sprzeczne wyniki.
Są jednak eksperci, którzy dostrzegają „oznaki pozytywnego działania” kurkuminy – przynajmniej u osób cierpiących na niealkoholowe stłuszczenie wątroby lub chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych. Jednocześnie jednak krytykują niską jakość badań, która sprawia, że wyniki są niewiarygodne. Na przykład często twierdzi się, że istnieje ryzyko tzw. stronniczości, czyli uprzedzeń ze strony naukowców, co oznacza, że dla uzyskania wiarygodnych wyników potrzebne są dalsze badania. Jednym słowem, sytuacja badawcza jest słaba i niewspółmierna do tego, jak pozytywnie reklamowane i zachwalane są kurkuma i kurkumina.
Jakie skutki uboczne może mieć przyjmowanie ekstraktu z kurkumy?
Możliwe skutki uboczne suplementów z kurkumy obejmują biegunkę, nudności i wzdęcia. Istnieją również dowody na to, że po spożyciu mogą wystąpić alergie. Szczególnie niepokojące są jednak doniesienia o poważnych uszkodzeniach wątroby spowodowanych suplementami kurkumy. Czasopismo medyczne opublikowało opis przypadku 36-letniej kobiety z USA, która przez sześć miesięcy przyjmowała dwa gramy kurkuminy dziennie w celu złagodzenia bólu kolana odczuwanego podczas ćwiczeń. Spowodowało to rozległe uszkodzenie wątroby, w wyniku którego u kobiety wystąpiła żółtaczka i niebezpiecznie podwyższony poziom enzymów wątrobowych. Lekarzom udało się wykluczyć inne przyczyny uszkodzenia wątroby, takie jak zapalenie wątroby lub stosowanie innych leków toksycznych dla wątroby.
Eksperci twierdzą, że około jeden na pięć przypadków uszkodzenia wątroby spowodowanego przyjmowaniem leków lub podobnych substancji jest spowodowany suplementami diety. Dzieje się tak pomimo faktu, że wiele z tych przypadków nigdy nie jest oficjalnie rejestrowanych. Dlatego lekarze powinni aktywnie edukować swoich pacjentów na temat ryzyka i korzyści związanych ze stosowaniem suplementów diety.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak