Spis treści
Na padaczkę choruje ponad 50 milionów ludzi na całym świecie – to znacznie więcej niż cała populacja Polski. Choć kojarzona jest głównie z drgawkami i utratą przytomności, w rzeczywistości objawy mogą być znacznie bardziej zróżnicowane. Choroba dotyka ludzi w każdym wieku, ale szczególnie często zaczyna się u dzieci i młodzieży. Sprawdź, jakie są rodzaje padaczki, skąd się bierze i jak wygląda codzienne życie osoby z epilepsją.
Czym jest padaczka i kto na nią choruje?
Padaczka jest chorobą neurologiczną, która powoduje nieprawidłową aktywność elektryczną mózgu. Cechuje się nawracającymi napadami. Jest jednym z najczęściej występujących schorzeń neurologicznych. Na świecie choruje na nią około 50 mln osób. W Polsce – około 300 tys. chorych i około 27 tys. nowych zachorowań każdego roku. Liczba chorych na padaczkę na świecie rośnie.
Padaczka jest najczęstszą chorobą neurologiczną wieku dziecięcego. W 75 proc. początek choroby zaczyna się przed 19 rokiem życia. Nierzadko występuje ona już w pierwszym roku życia. Przyczyny są w niektórych przypadkach genetyczne, ale w większości przypadków nie są zidentyfikowane.
Objawy padaczki – nie tylko drgawki
Padaczka polega na nagłym wzroście aktywności elektrycznej w mózgu lub w jego określonym obszarze, co powoduje tymczasowe zakłócenie komunikacji między neuronami. Objawia się to nagłymi i napadowymi wyładowaniami elektrycznymi. Chory traci przy tym świadomość. Zwykle jest to krótkotrwałe. Nieprawidłowe impulsy nerwowe można zmierzyć podczas elektroencefalogramu (EEG), badania rejestrującego aktywność mózgu.
Wbrew powszechnym wyobrażeniom napadom padaczkowym nie zawsze towarzyszą gwałtowne ruchy lub drgawki. Chory może doświadczać omamów węchowych lub słuchowych. Atakowi może towarzyszyć utrata przytomności, nieruchome spojrzenie lub mimowolne powtarzające się gesty.
Rodzaje padaczki – nie każda ma tę samą przyczynę
Wyróżnia się następujące rodzaje padaczek:
- objawowe – gdy znana jest przyczyna np. wada mózgu;
- kryptogenne – gdy padaczka ma cechy objawowe, ale nie udaje się dostępnymi metodami ustalić czynnika przyczynowego;
- idiopatyczne – gdy czynnikiem decydującym w pojawieniu się padaczki może być czynnik genetyczny. Dla kilku z nich został już zlokalizowany gen odpowiedzialny za pojawienie się padaczki.
Co powoduje padaczkę?
Choć genetyka odgrywa pewną rolę, epilepsja może być też skutkiem urazu głowy, udaru mózgu, chorób zakaźnych czy uszkodzeń okołoporodowych:
- dziedzictwo genetyczne - około 10–15 proc. wszystkich przypadków może być skutkiem obciążenia genetycznego, ponieważ padaczka wydaje się występować częściej w niektórych rodzinach. Naukowcy powiązali niektóre rodzaje padaczki z nieprawidłowym działaniem kilku genów;
- zmiany prenatalne - przed urodzeniem lub w trakcie narodzin dzieci są podatne na uszkodzenie mózgu, które mogą prowadzić do padaczki lub porażenia mózgowego;
- zaburzenia rozwojowe - padaczka może czasem wiązać się z zaburzeniami rozwojowymi takimi jak autyzm i neurofibromatoza;
- choroby zakaźne – choroby takie jak zapalenie opon mózgowych, AIDS i wirusowe zapalenie mózgu również mogą powodować epilepsję;
- udar - jest główną przyczyną padaczki u dorosłych w wieku powyżej 35 lat.
W rzadkich przypadkach padaczka może być spowodowana guzem mózgu lub innym urazem mózgu: wypadkiem, krwotokiem podpajęczynówkowym, zapaleniem mózgu i opon mózgowych, toksyczno-metabolicznym uszkodzeniem tkanki mózgowej. Należy pamiętać, że może upłynąć kilka lat między wypadkiem a początkiem epilepsji.
Kto jest w grupie ryzyka?
Czynniki ryzyka obejmują wiek, choroby neurologiczne, urazy mózgu oraz padaczkę w rodzinie. W grupie ryzyka znajdują się:
- osoby z historią padaczki w rodzinie;
- niemowlęta i osoby po 60. roku życia;
- osoby z demencją (np. choroba Alzheimera). Otępienie może zwiększać ryzyko epilepsji u osób starszych;
- ludzie, którzy doznali urazu mózgu po gwałtownym uderzeniu, udarze itp.;
- ludzie z infekcją mózgu. Zakażenia, takie jak zapalenie opon mózgowych, które powodują zapalenie mózgu lub rdzenia kręgowego, mogą zwiększać ryzyko padaczki.
Jak wygląda życie z padaczką? Leczenie i prognozy
Jeśli dana osoba jest pod dobrą opieką lekarską, może prowadzić normalne życie z pewnymi ograniczeniami. Na przykład prowadzenie pojazdu może być zabronione na początku leczenia. Jeśli osoba cierpiąca na padaczkę nie miała napadu przez określony czas, lekarz może ponownie ocenić sytuację i wydać zaświadczenie lekarskie zezwalające na prowadzenie auta.
Padaczka może trwać całe życie, ale niektórzy ludzie, którzy ją mają, ostatecznie przestaną mieć ataki. Eksperci szacują, że około 60 proc. nieleczonych osób nie ma napadów przez 24 miesiące od pierwszego ataku.
Pierwsze napady padaczkowe w młodym wieku wydają się sprzyjać ustąpieniu objawów choroby. Około 70 proc. osób ma minimum 5-letnie okresy bez ataków.
U około 20 do 30 procent osób rozwija się przewlekła epilepsja.
W przypadku 70 proc. do 80 proc. osób, u których choroba się utrzymuje, lekami udaje się wyeliminować drgawki.
Czy padaczce można zapobiec? Oto, co warto robić
Ponieważ w większości przypadków przyczyna padaczki pozostaje nieznana, trudno jest sformułować zalecenia, jak jej zapobiec. Przynajmniej konsekwencji napadów padaczki spowodowanej urazem głowy można uniknąć, stosując zwykłe środki ostrożności. Na przykład używanie pasa bezpieczeństwa w samochodzie, noszenie kasku rowerowego, noszenie kasku ochronnego podczas wykonywania ryzykownych czynności (wspinaczka po ścianie, prace budowlane, jazda motocyklem) itp.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak