Spis treści
- Problemy z pamięcią: co kryje się za zapominalstwem?
- Problemy z pamięcią: jak mózg przechowuje i sortuje informacje?
- Problemy z pamięcią: czy jesteś osobą potrafiącą wykonywać wiele zadań na raz?
- Problemy z pamięcią: działania nieświadome
- Problemy z pamięcią: co to jest efekt progu
- Problemy z pamięcią: złe geny, dobre sztuczki
- Problemy z pamięcią: syndrom zapomnianego dziecka
- Problemy z pamięcią: stres, brak snu, depresja
Okulary, portfel, komórka – pewnie coś jeszcze zostało w domu. A potem myśl: czy zamknąłem okno w salonie???
Kiedy pamięć staje się sitkiem, wiele osób zadaje sobie pytanie: czy to normalne, czy może objawy choroby? Oto przyczyny zapominania w życiu codziennym i siedem wskazówek, jak sobie z nim poradzić.
Problemy z pamięcią: co kryje się za zapominalstwem?
Często postrzegamy zapominanie jako wadę. Tymczasem zapominanie jest niezbędne dla naszego przetrwania i jest jednym z najważniejszych warunków, aby ludzie mogli w ogóle myśleć i działać.
Zapominanie i zapamiętywanie to procesy niezbędne dla naszego istnienia; oba te procesy nieustannie zachodzą w mózgu. Zapominanie pozwala nam odłożyć informacje na bok i skupić się na nowych wrażeniach.
Problemy z pamięcią: jak mózg przechowuje i sortuje informacje?
Pamięć ma wiele kategorii. Mówiąc wprost: istnieje pamięć epizodyczna, w której możemy przywołać wydarzenia takie jak ostatnie wakacje.
Pamięć semantyczna obejmuje naszą wiedzę o faktach. Na przykład pamiętamy nazwę stolicy Francji. Istnieje również wiele wspomnień, które nie docierają bezpośrednio do naszej świadomości, takich jak umiejętności uczenia się, wiązania butów czy jazda na rowerze.
Kiedy już te procesy zostaną opanowane, mózg przetwarza je w inny sposób i nasza świadomość ledwo je zauważa. Gdy po wielu ćwiczeniach i kilku upadkach w końcu nauczysz się trzymać kierownicę i pedałować, nigdy nie zapomnisz, jak się jeździ na rowerze. Nawet po latach bez treningu, będziesz w stanie po prostu jechać.
Problemy z pamięcią: czy jesteś osobą potrafiącą wykonywać wiele zadań na raz?
Często po prostu mamy zbyt wiele spraw na głowie, musimy skupiać się na zbyt wielu rzeczach naraz. W drodze do supermarketu myślimy o chorym koledze i prezencie, który córka chce dostać na urodziny, rozmawiamy z mamą przez telefon („Kiedy znowu nas odwiedzisz?”), oceniamy, czy dziecko stojące między samochodami wybiegnie na ulicę i uświadamiamy sobie, że padał deszcz i droga hamowania może się wydłużyć.
Co było na liście zakupów? Co właściwie miałem kupić?
Nasz mózg potrafi skupić się tylko na jednej rzeczy na raz. Jak nie zapomnieć? Możemy pobudzić swoją pamięć „przygotowując” nasz mózg do zapamiętania listy niezbędne rzeczy do kupienia.
Wystarczy, że w drodze do supermarketu pomyślisz o najważniejszych rzeczach z listy i powtórzysz je sobie w myślach kilka razy. Zauważysz, że działasz bardziej świadomie w danej sytuacji a tym samym mniej zapominasz.
Jednym z największych nieporozumień naszych czasów jest założenie, że jesteśmy zdolni do wykonywania wielu zadań na raz i że nasz mózg może koncentrować się na kilku rzeczach jednocześnie. To błąd.
Nasz mózg potrafi koncentrować się tylko na jednej rzeczy. A jednak często wymaga się od nas wykonywania kilku czynności jednocześnie. Często błędnie oceniamy złożoność życia. Wiele informacji umyka nam mimochodem. Zapominanie zatem w dużej mierze zależy również od tego, jak wiele wrażeń wpływa na nasze zachowanie.
Problemy z pamięcią: działania nieświadome
Wróćmy do okna, które zamknąłeś rano, a może i nie, zanim wybiegłeś z mieszkania. Dlaczego czasami nie pamiętasz swoich własnych działań, które nabierają znaczenia dopiero wtedy, gdy ulewa zniszczy dywan?
Zamykając okno, zazwyczaj nie myślimy o tym procesie. Takie rutynowe czynności często nawet nie docierają do naszej świadomości i dlatego często o nich nie pamiętamy. Jeśli nadamy im wyższy priorytet, wykonujemy czynność, taką jak zamknięcie drzwi mieszkania, bardziej świadomie.
Działa to również wtedy, gdy połączymy czynność z inną, na przykład świadomie stukając w parapet po zamknięciu okna.
Jednym z powodów, dla których niektóre percepcje ulegają zapomnieniu, jest to, że mózg oszczędza energię i odrzuca to, co prawdopodobnie nie jest już potrzebne.
Gdybyśmy mieli gromadzić wszystkie informacje, które przyswajamy przez całe życie, szybko i niepotrzebnie zaśmiecalibyśmy mózg. Wyobraź sobie, że próbowałeś zapamiętać wszystkie nazwiska na każdej imprezie, na której byłeś jako młody człowiek – to byłoby, delikatnie mówiąc, przytłaczające.
Problemy z pamięcią: co to jest efekt progu
Ale skąd się biorą takie potknięcia? Wychodzisz z pokoju i nie pamiętasz już co właśnie próbowałeś zrobić. Jeśli się odwrócisz, przypomnisz sobie, o czym zapomniałeś – albo i nie. Istnieje nawet nazwa dla tego rodzaju zapominania: „efekt progu”, który został naukowo zbadany w kilku badaniach.
W amerykańskim badaniu, osoby biorące udział w badaniu proszono o poruszanie się w przestrzeni wirtualnej i rzeczywistej oraz zapamiętywanie przedmiotów. Obserwowano, czy zapominają o czymś po wyjściu z pomieszczenia. I rzeczywiście: tak, przechodzenie przez drzwi powoduje zapominanie.
Według tego badania mózg dzieli percepcje na jednostki utworzone przez tak zwane „granice zdarzeń”. Jedną z takich granic zdarzeń jest próg drzwi, który przekraczasz wchodząc do innego pokoju.
Kiedy wychodzisz z domu, znajdujesz się w zupełnie innej sytuacji. Musisz przystosować się do nowego otoczenia, do ruchu ulicznego, warunków atmosferycznych. To całkowicie zmienia priorytety.
To, co wcześniej działo się w domu, nie jest już istotne dla mózgu; wydaje się, że nagle zniknęło. Ale to nie jest proces patologiczny, to całkowicie normalny proces neurobiologiczny.
Według pewnej badaczki nawet widok drzwi może wpływać na pamięć. Mózg przygotowuje się na oczekiwanie nowych spostrzeżeń i wymazuje stare, które prawdopodobnie nie są już istotne.
Pomaga nam to przystosować się do nowych doświadczeń, ale może również prowadzić do krótkotrwałego zapominania.
Problemy z pamięcią: złe geny, dobre sztuczki
Drzwi, nadmierne wymagania, stres, wiek – istnieje wiele powodów, dla których jesteśmy i stajemy się zapominalscy. Innym jest genetyka. Niektórzy ludzie dobrze zapamiętują twarze lub imiona, inni wcale. Istnieją sztuczki, które pomagają, ale prawdopodobnie nie uczynią z ciebie geniusza zapamiętywania.
To bardzo indywidualny proces. Jak w narciarstwie czy tenisie, niektórzy są w tym dobrzy, inni wcale. Z praktyką mogą się poprawić, ale nigdy nie wygrają Mistrzostw Świata.
Najprostszy sposób na zapamiętanie imion? Poświęć niepodzielną uwagę osobie, wysłuchaj jej i powtórz imię.
W końcu osoby, którym dajemy swoje zainteresowane mają większe szanse na zapamiętanie. Powitanie nowego współpracownika słowami „Miło mi cię poznać, Lauro!” uspokaja Laurę i pomaga nam skojarzyć nowe imię z nową twarzą.
Inną sztuczką jest łączenie informacji. Łączenie imienia osoby z zawodem jaki wykonuje lub w jakich okolicznościach doszło do zapoznania również przynosi dobre efekty.
Krótkie historie są łatwiejsze do zapamiętania niż pojedyncze imię.
Wiele z opisanych nieostrożnych błędów jest irytujących, ale przeważnie niegroźnych. Jednak zaniki pamięci mogą mieć tragiczne konsekwencje, na przykład, gdy rodzice zapomną o dziecku w samochodzie.
W słoneczne dni wnętrze samochodu nagrzewa się szybko, nawet przy temperaturze zewnętrznej 20 stopni Celsjusza. W Stanach Zjednoczonych, między 1998 a 2025 rokiem, 1010 dzieci zmarło z powodu udaru cieplnego, ponieważ były zamknięte w samochodach w ekstremalnie wysokich temperaturach.
Do aż połowy tych tragedii doszło z powodu nieuwagi ich matek, ojców, dziadków lub opiekunek.
Problemy z pamięcią: syndrom zapomnianego dziecka
Większość tych incydentów dotyczyła dorosłych, którzy nie mieli upośledzenia umysłowego. Jak wytłumaczyć, że rodzice po prostu zapominają o najważniejszych osobach w swoim życiu?
Wyjmowanie dziecka z fotelika samochodowego powinno być rutyną po wyjściu z samochodu. Zespół naukowców zbadał to zjawisko.
Podczas eksperymentu poproszono grupę studentów o oddanie telefonów komórkowych, niezwykle ważnego przedmiotu dla młodych (i wielu starszych) osób. Po wykonaniu zadań zaskakująco duża liczba uczestników zostawiła swoje telefony. Nie miało znaczenia jak długie i złożone były zadania do wykonania, ani czy myśleli o swoich urządzeniach podczas wykonywana zadań.
Badanie pokazuje, w jaki sposób nasz mózg przetwarza wspomnienia: jeśli w naszym otoczeniu nie ma niczego, co by nam o czymś przypominało, często o tym zapominamy – nawet jeśli jesteśmy zdecydowani, aby pamiętać.
W odniesieniu do tragicznych wypadków samochodowych oznacza to: jeśli rodzice nie widzą ani nie słyszą swojego dziecka, ponieważ śpi na tylnym siedzeniu, mogą po prostu o nim zapomnieć.
To może się zdarzyć każdemu, ostrzega zespół badawczy. To pomoże pamiętać: rodzice, którzy zabezpieczają fotelik dziecięcy na tylnym siedzeniu, powinni umieścić tam swoją torbę lub telefon komórkowy.
Problemy z pamięcią: stres, brak snu, depresja
Presja związana z rodziną i pracą, zmartwienia, ciągły brak czasu, nadmierna stymulacja, rozproszenie uwagi – wszystko to składa się na stres – a to główny czynnik prowadzący do problemów z zapominaniem i koncentracją.
Jeśli mamy bardzo wysoki lub przewlekle wysoki poziom hormonów stresu we krwi, może to upośledzać funkcje pamięciowe mózgu.
Prowadzi to do nieuważnych błędów: zapominamy o spotkaniach, imionach, numerach telefonów lub mamy trudności ze znalezieniem odpowiednich słów. Stres często prowadzi do zaburzeń snu – a oba te czynniki mają ogromny wpływ na naszą pamięć i zdolność zapamiętywania. Sen jest ważną funkcją higieniczną dla prawidłowego funkcjonowania mózgu. Podczas snu systemy usuwania odpadów przemieszczają się przez komórki i oczyszczają je.
Zaburzenia snu stanowią istotny czynnik ryzyka chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera oraz chorób psychicznych, takich jak depresja.
W przypadku podejrzenia depresji, ważne jest, aby zasięgnąć porady lekarskiej. Zaburzenia pamięci występujące w kontekście depresji można leczyć. Leczenie depresji zazwyczaj prowadzi również do poprawy zaburzeń pamięci.
Problemy z pamięcią: czy to choroba Alzheimera?
Oczywiście, wiek również wpływa na sprawność i chłonność naszego mózgu. Aby się o tym przekonać, wystarczy pobawić się w memory z dzieckiem, gdy jest się już dorosłym.
Do 35 roku życia mózg jest niezwykle sprawny, jeśli chodzi o uczenie się. Potem robi się trudniej. Od około 65 roku życia wiele osób ma coraz większe trudności z zapamiętywaniem imion, numerów telefonów czy miejsca, w którym zostawiły klucze.
Są to jednak normalne procesy mózgowe. Warto dbać o aktywność umysłową i uczyć się aż do późnej starości. Wiele osób boi się zachorowania na chorobę Alzheimera. Kiedy należy udać się do lekarza?
Próg, po przekroczeniu którego choroba staje się patologiczna, to ograniczona zdolność do codziennego funkcjonowania. Oznacza to, że nie można już wykonywać czynności, które nie stanowiły problemu jeszcze kilka miesięcy lub lat temu.
Siedem wskazówek, jak poprawić pamięć:
- zadbaj o to, żeby zrelaksować się w ciągu dnia i dobrze wyspać w nocy;
- zaakceptuj fakt, że mózg może skupić się tylko na jednej rzeczy na raz;
- działaj świadomie - zapomnisz mniej;
- ważne rzeczy (klucze, portfel itp.) zawsze odkładaj w tym samym miejscu;
- ucz się nowych rzeczy nawet w podeszłym wieku;
- jeśli masz ograniczenia w wykonywaniu codziennych czynności, zasięgnij porady lekarza.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak