Spis treści
Co to jest functional freeze?
Functional freeze to jeden z wariantów reakcji na stres, obok klasycznego „fight or flight” – walki lub ucieczki. Gdy nasz układ nerwowy oceni, że zagrożenie jest zbyt przytłaczające lub nie ma możliwości działania, może uruchomić stan „freeze”, czyli zamrożenia. W wersji funkcjonalnej nie oznacza on całkowitego paraliżu czy braku świadomości, jak ma to miejsce np. przy traumie, ale raczej pozornie normalne funkcjonowanie z wewnętrznym odcięciem – emocjonalnym, poznawczym lub cielesnym.
Osoba w stanie functional freeze może iść do pracy, rozmawiać z bliskimi, wykonywać obowiązki, ale wewnętrznie czuje się „odłączona”, znieczulona, wycofana. To forma przetrwania, która pozwala działać, ale bez pełnego zaangażowania psychicznego.
Jakie są objawy functional freeze?
Objawy functional freeze bywają trudne do uchwycenia, ponieważ nie przypominają klasycznych symptomów stresu. Zamiast pobudzenia i lęku pojawia się spowolnienie, przytłumienie lub „zamglenie”. Oto najczęściej opisywane sygnały:
- trudność w podejmowaniu decyzji,
- chroniczne zmęczenie pomimo odpoczynku,
- poczucie „odrętwienia emocjonalnego”,
- wycofanie społeczne,
- trudność w odczuwaniu radości lub motywacji,
- automatyczne wykonywanie zadań, bez wewnętrznego zaangażowania,
- dolegliwości psychosomatyczne, np. napięcie mięśni, zaburzenia snu, bóle głowy.
Wiele z tych objawów może być mylonych z depresją, wypaleniem zawodowym czy zespołem przewlekłego zmęczenia. Jednak kluczową różnicą jest brak głębokiego obniżenia nastroju – w stanie functional freeze emocje są przytępione, ale niekoniecznie dominują negatywne myśli.
Skąd się bierze stan functional freeze?
Functional freeze to efekt dysregulacji autonomicznego układu nerwowego, zwłaszcza osi sympatyczno-parasympatycznej. Gdy organizm przez dłuższy czas funkcjonuje w trybie przeciążenia, może „zaciągnąć hamulec”, by się chronić. To mechanizm obronny, który wykształcił się ewolucyjnie – w sytuacji bez wyjścia lepiej było zastygnąć i przetrwać, niż walczyć bez szans lub uciekać bez celu.
Współcześnie, chroniczny stres, presja czasu, nadmiar obowiązków, przeciążenie sensoryczne czy nawet nieprzepracowana trauma mogą prowadzić do podobnej reakcji. Functional freeze może pojawić się u osób z wysoką wrażliwością, po okresach intensywnego stresu lub przy przewlekłym wypaleniu psychicznym.
Jak wyjść z functional freeze?
Najważniejszym krokiem jest rozpoznanie, że coś jest nie tak. Functional freeze często bywa ignorowany, bo nie daje spektakularnych objawów. Osoby w tym stanie potrafią „działać normalnie”, ale za cenę ogromnego wysiłku wewnętrznego.
W procesie wychodzenia z zamrożenia ważne są:
- praca z ciałem – łagodne formy ruchu, takie jak joga, taniec intuicyjny, spacer, pomagają przywrócić kontakt z odczuciami i regulować układ nerwowy;
- świadomy oddech – techniki oddechowe, zwłaszcza te aktywizujące nerw błędny (np. wydłużony wydech), wspierają wyjście z trybu „freeze”;
- wsparcie terapeutyczne – terapia somatyczna, EMDR lub podejście oparte na teorii poliwagalnej mogą być pomocne;
- odbudowa rytmu dnia – regularność, sen, kontakt z naturą i małe rytuały pomagają „odmrozić” codzienność i wrócić do siebie.
Nie zawsze potrzebna jest terapia – w wielu przypadkach wystarczy świadome przywracanie poczucia bezpieczeństwa i krok po kroku wracanie do ciała i emocji.
Dlaczego warto o tym mówić?
Functional freeze to temat, który wciąż nie funkcjonuje szeroko w świadomości społecznej. A jednak dotyka wielu osób – zwłaszcza tych, które na zewnątrz wydają się „radzić sobie świetnie”, a wewnętrznie czują się wyczerpane, oddzielone od siebie, jakby działały na autopilocie. Rozpoznanie tego stanu może być początkiem realnej zmiany. Zamiast ignorować własne sygnały, warto przyjrzeć się im z uwagą – i zrozumieniem.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak