Spis treści
Za co odpowiada ferrytyna w organizmie?
Ferrytyna jest białkiem odpowiedzialnym przede wszystkim za magazynowanie żelaza w organizmie, głównie w wątrobie, śledzionie, szpiku kostnym i mięśniach, ale można ją znaleźć praktycznie we wszystkich komórkach ciała, a także w osoczu krwi. To swoisty „magazyn”, z którego organizm korzysta, gdy bieżące dostawy żelaza są niewystarczające. Jednocześnie ferrytyna zabezpiecza organizm przed toksycznym działaniem nadmiaru żelaza, wiążąc je w formie nietoksycznej.
Oprócz funkcji magazynującej żelazo, ferrytyna pełni rolę wskaźnika stanu zapalnego (tzw. białko ostrej fazy). Jej podwyższony poziom może wskazywać nie tylko na nadmiar żelaza, ale także na obecność stanu zapalnego, infekcji lub chorób autoimmunologicznych.
Kiedy można mówić o niskim poziomie ferrytyny?
Poziom ferrytyny sprawdza się na podstawie badań z krwi. W Polsce przyjęte normy ferrytyny to:
- Mężczyźni dorośli: 15–400 µg/l
- Kobiety dorosłe: 10–200 µg/l
- Kobiety po menopauzie: zakresy jak dla mężczyzn dorosłych
- Dzieci: normy są niższe i zróżnicowane w zależności od wieku, np.
- dzieci do 1. roku życia: 12–327 ng/ml
- 1–3 lata: 6–67 ng/ml
- starsze dzieci od ok. 7 ng/ml (dziewczynki) do 152 ng/ml (chłopcy 12–17 lat).
Nawet jeśli wyniki innych badań są w normie poziom ferrytyny poniżej 15–30 µg/l często świadczy o wyczerpaniu zapasów żelaza.
Przyczyny niskiego poziomu ferrytyny w organizmie
Dieta uboga w źródła żelaza lub utrudniająca jego prawidłowe wchłanianie
Niedostateczne spożycie żelaza, szczególnie u osób stosujących dietę wykluczającą lub ubogą w produkty mięsne i inne źródła żelaza to klasyczna przyczyna niedoboru ferrytyny. Jednak nie można zapominać, że odpowiedniemu przyswajaniu żelaza musi również towarzyszyć odpowiednia dawka witaminy C. A także dbałość o niespożywanie w tym samym czasie pokarmów, które utrudniają wchłanianie żelaza np. kawy, herbaty, wina, kakao.
Choroby i stosowanie niektórych leków
Zaburzenia wchłaniania żelaza związane są z chorobami przewodu pokarmowego, takimi jak choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita, a także niedoczynność tarczycy i inne zaburzenia hormonalne wpływające na metabolizm żelaza. Nie mniej istotne stosowanie niektórych leków np. inhibitory pompy protonowej.
Krwawienia i oddawanie krwi
Przewlekłe krwawienia np. obfite miesiączki, krwawienia z przewodu pokarmowego, układu moczowego lub krwotoki wewnętrzne. Ale też regularne oddawanie krwi, naturalnie prowadzą do utraty żelaza i ferrytyny.
Warto też zauważyć, niektóre osoby mają ogólnie zwiększone zapotrzebowanie na żelazo. Są to kobiety w ciąży, karmiące piersią, czy też po menopauzie, a także nastolatki w okresie wzrostu czy osoby intensywnie trenujące.
Objawy niskiego poziomu ferrytyny
Niski poziom ferrytyny często wyprzedza pojawienie się anemii i samych objawów niedokrwistości, dlatego jest ważnym wskaźnikiem w diagnostyce niedoboru żelaza i problemów z jego gospodarką w organizmie. Jeśli zatem występują następujące objawy, warto skontaktować się z lekarzem, który może skierować na badania ferrytyny:
- przewlekłe zmęczenie i senność, osłabienie mięśni, szybsze męczenie się przy aktywności fizycznej
- zaburzenia koncentracji i spadek wydajności umysłowej
- bladość, suchość skóry i błon śluzowych, a także zmiany na błonach śluzowych (np. zajady w kącikach ust)
- łamliwość paznokci
- wypadanie włosów
- częste infekcje i osłabiona odporność
- zawroty głowy, szumy uszne, omdlenia
- przyspieszony rytm serca i kołatanie serca
- duszności
- zaburzenia nastroju, zwiększona drażliwość, uczucie niepokoju
Jak zadbać o odpowiedni poziom ferrytyny
Zmiana diety na bogatszą w żelazo
Regularnie spożywaj produkty zawierające żelazo hemowe, najlepiej przyswajalne, obecne w czerwonym mięsie (wołowina, cielęcina), podrobach (wątróbka, żołądki, serca, kaszanka), rybach i jajach. Osoby na dietach roślinnych powinny sięgać po strączki, pestki dyni, nasiona słonecznika, zboża i kasze, szpinak, natkę pietruszki, buraki oraz suszone morele i rodzynki.
Łączenie produktów roślinnych z witaminą C
Żelazo niehemowe z roślin jest trudno przyswajalne – jego wchłanianie zwiększa się nawet 2-4 razy, jeśli przyjmujesz je razem z witaminą C (np. papryka, natka pietruszki, owoce cytrusowe, truskawki, kiszonki).
Ograniczanie lub eliminowanie przeszkód dla wchłaniania żelaza
Nie popijaj posiłków kawą, herbatą ani mlekiem, unikaj nadmiaru nabiału i produktów bogatych w fityniany (otręby, kasze, nasiona strączkowe), szczawiany, białko sojowe oraz fosfoproteiny z jaj – wszystko to hamuje przyswajanie żelaza i obniża poziom ferrytyny.
Regularna kontrola poziomu ferrytyny i żelaza
Raz do roku, a przy czynnikach ryzyka (ciąża, dieta eliminacyjna, intensywny wysiłek) nawet częściej, badaj poziom ferrytyny oraz żelaza, aby wykryć początkowe stadium niedoboru – objawy mogą pojawiać się dopiero przy dużych niedoborach.
Wspieranie zdrowia jelit i procesów trawiennych
Prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego wpływa na wchłanianie żelaza. W razie podejrzenia chorób jelit (np. celiakii, wrzodziejącego zapalenia jelita) skonsultuj się z lekarzem.
Suplementacja – tylko pod kontrolą lekarza
W przypadku znacznie obniżonego poziomu ferrytyny lub nieskuteczności diety, stosuje się suplementy żelaza w różnych formach (np. siarczan, wodorotlenek lub bursztynian żelaza), niekiedy także laktoferynę. Suplementację należy prowadzić zawsze po konsultacji lekarskiej, gdyż nadmiar żelaza bywa równie szkodliwy jak jego brak.
Leczenie przyczynowe
Jeśli przyczyną niskiej ferrytyny są przewlekłe krwawienia, choroby przewodu pokarmowego czy inne stany kliniczne, niezbędne jest rozpoznanie i leczenie choroby podstawowej – samo zwiększenie podaży żelaza w takich przypadkach będzie niewystarczające.
![Czarna porzeczka spowalnia Alzheimera i Parkinsona [BADANIA]](https://g.infor.pl/p/_files/38416000/czarna-porzeczka-38416076.jpg)
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak