Spis treści
- Czym jest telemedycyna i czy zwiększy się dostęp pacjentów do medycznych ofert transgranicznych? Jest Wyrok TSUE z 11 września 2025 r.
- Stan faktyczny sprawy i pytania prawne
- Definicja telemedycyny i zakres transgranicznej opieki zdrowotnej
- Prawo właściwe dla usług telemedycznych
- Kwalifikacje zawodowe i granice zastosowania dyrektywy o uznawaniu kwalifikacji
- Konsekwencje praktyczne dla systemów ochrony zdrowia
Czym jest telemedycyna i czy zwiększy się dostęp pacjentów do medycznych ofert transgranicznych? Jest Wyrok TSUE z 11 września 2025 r.
Trybunał Sprawiedliwości UE rozstrzygnął kluczowe kwestie prawne dotyczące świadczenia usług medycznych na odległość, definiując zakres pojęcia telemedycyny i wskazując prawo właściwe dla takich usług w ramach Unii Europejskiej.
Orzeczenie odnosi się bezpośrednio do współpracy lekarzy praktykujących stacjonarnie z podmiotami medycznymi działającymi za granicą i ma istotne konsekwencje dla dostępu pacjentów do transgranicznej opieki zdrowotnej oraz dla regulacji zawodowych państw członkowskich.
Stan faktyczny sprawy i pytania prawne
Sprawa dotyczyła sporu między austriacką izbą dentystów a dentystką współpracującą z niemieckimi spółkami dentystycznymi świadczącymi część usług za pośrednictwem technologii informacyjno-komunikacyjnych. Problem prawny obejmował pytania dotyczące tego, kiedy świadczenie z wykorzystaniem ICT należy uznać za telemedycynę, które prawo państw członkowskich ma zastosowanie do takich usług oraz czy przepisy o uznawaniu kwalifikacji zawodowych mają zastosowanie, gdy to podmiot zagraniczny koordynuje świadczenia na odległość, a część procedur wykonuje miejscowy lekarz. Sprawa była więc dość zawiła i wielowątkowa.
Jak czytamy w analizie: "Spór między austriacką izbą lekarzy dentystów (dalej: ÖZ) a UJ (lekarką dentystką prowadzącą działalność w Austrii), popieraną przez UT i DZ (niemieckie spółki dentystyczne) dotyczył wniosku ÖZ mającego na celu zakazanie UJ dalszego uczestniczenia w działalności stomatologicznej prowadzonej w Austrii przez UT i DZ, które nie dysponują zezwoleniami wymaganymi przez austriackie prawo. UT świadczy za pośrednictwem swojej strony internetowej m.in. korektę zgryzu używając przezroczystych aparatów ortodontycznych. Potencjalni klienci mogą poprzez tę stronę umówić się na wizytę u „partnerskiego lekarza dentysty” w Austrii, takiego jak UJ. Jedynie DZ zawiera z pacjentami umowę o leczenie, która obejmuje wszystkie usługi związane ze stosowaniem korekty zgryzu. Dalsza opieka jest świadczona za pośrednictwem aplikacji DZ. DZ pozostaje w stosunku umownym z partnerskim lekarzem dentystą i wypłaca mu wynagrodzenie." (Legalis, 2025).
Definicja telemedycyny i zakres transgranicznej opieki zdrowotnej
Trybunał uznał, że pojęcie „telemedycyna” jest autonomicznym pojęciem prawa unijnego i obejmuje wyłącznie te usługi zdrowotne, które są świadczone pacjentowi na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności świadczeniodawcy i pacjenta, przy wykorzystaniu technologii informacyjno komunikacyjnych. Jeśli elementy leczenia wymagają fizycznej obecności świadczeniodawcy i pacjenta w tym samym miejscu, to ten fragment świadczenia wyłącza się z pojęcia telemedycyny, nawet gdy jest częścią złożonego procesu terapeutycznego.
TSUE uznał, że usługa zdrowotna świadczona w ramach telemedycyny może wchodzić w zakres transgranicznej opieki zdrowotnej w rozumieniu art. 3 lit. d) i e) dyrektywy 2011/24 - (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej, Dz.U. L 88 z 4.4.2011, pp. 45–65), nawet jeśli ze względu na sposób świadczenia usług właściwy dla takiej usługi podlega ona zasadom szczególnym, w szczególności w odniesieniu do określenia prawa właściwego dla jej świadczenia.
Prawo właściwe dla usług telemedycznych
Trybunał stwierdził, że zasada kraju pochodzenia ma zastosowanie do usług telemedycznych: prawo właściwe dla tych usług to prawo państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę świadczeniodawca realizujący świadczenia na odległość. Oznacza to, iż regulacje dotyczące usług informacyjnych i telemedycznych powinny być interpretowane tak, by umożliwić stosowanie prawa kraju siedziby podmiotu świadczącego usługę ICT, nie tylko w kontekście zwrotu kosztów transgranicznej opieki zdrowotnej, ale w szerokim zakresie stosowania dyrektywy o mobilności pacjentów i dyrektywy o handlu elektronicznym.
Kwalifikacje zawodowe i granice zastosowania dyrektywy o uznawaniu kwalifikacji
TSUE orzekł, że przepisy o uznawaniu kwalifikacji zawodowych odnoszące się do przemieszczania się usługodawcy nie mają zastosowania tam, gdzie usługa medyczna jest świadczona wyłącznie na odległość przez podmiot z siedzibą w innym państwie członkowskim, ponieważ świadczeniodawca nie przemieszcza się w celu wykonywania zawodu. W konsekwencji krajowe wymogi dotyczące zatrudnienia, uprawnień zawodowych lub zezwoleń mogą nadal chronić dostęp do wykonywania świadczeń osobistych w danym państwie, a "sztuczne" przypisywanie działalności stacjonarnej podmiotowi zagranicznemu nie jest dopuszczalne.
Konsekwencje praktyczne dla systemów ochrony zdrowia
Orzeczenie otwiera drogę do szerokiego stosowania reguły kraju pochodzenia w odniesieniu do telemedycyny, co może ułatwić działalność zagranicznych podmiotów świadczących usługi medyczne na odległość oraz zwiększyć dostęp pacjentów do ofert transgranicznych. Jednocześnie wyrok potwierdza możliwość państw członkowskich do utrzymania krajowych wymogów dotyczących świadczeń wykonywanych fizycznie na ich terytorium, co zachowuje pole działania organów regulacyjnych w zakresie ochrony jakości i bezpieczeństwa opieki stacjonarnej. W polskim kontekście orzeczenie stanowi wiążącą wykładnię pojęcia telemedycyny i powinna być uwzględniona przez krajowe sądy oraz organy administracji przy ocenie transgranicznych modeli świadczenia usług zdrowotnych.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej (Dz.U. L 88 z 4.4.2011, pp. 45–65)
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak