Spis treści
Zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome – IBS) potrafi znacząco obniżyć komfort życia. Miliony ludzi na całym świecie borykają się z bólem brzucha, wzdęciami, zaparciami lub biegunkami, a wielu pacjentów latami chodzi od lekarza do lekarza nim usłyszy właściwą diagnozę. Jak rozpoznać zespół jelita drażliwego?
IBS to przewlekła choroba jelit o charakterze czynnościowym. Objawia się m.in. bólem brzucha, wzdęciami, zmianami rytmu wypróżnień. Diagnozę stawia się po wykluczeniu innych chorób, a leczenie obejmuje m.in. dietę, farmakoterapię i terapię psychologiczną.
IBS to więcej niż "nerwy w brzuchu"
Przez lata zespół jelita drażliwego był traktowany po macoszemu – jako "dolegliwość psychosomatyczna" i efekt stresu. Jednak współczesna medycyna wie już, że sprawa jest o wiele bardziej złożona.
IBS to przewlekła choroba przewodu pokarmowego o charakterze czynnościowym, co oznacza, że jelita wyglądają na zdrowe w badaniach obrazowych, ale ich funkcjonowanie jest zaburzone. Mechanizmy tego zaburzenia nie są do końca poznane, ale kluczowe są m.in.:
- zaburzenia osi mózg–jelita, czyli nieprawidłowa komunikacja między układem nerwowym a przewodem pokarmowym,
- dysbioza jelitowa, czyli zaburzenia w składzie mikrobiomu,
- nadwrażliwość trzewna, przez którą pacjenci odczuwają silniej normalne bodźce jelitowe,
- czynniki psychologiczne – stres, lęk, depresja,
- przebyte infekcje przewodu pokarmowego – u niektórych osób IBS rozwija się po ostrym zatruciu.
Objawy IBS – jak go rozpoznać?
IBS potrafi przybierać różne oblicza. U jednych dominuje biegunka, u innych – zaparcia. Niektórzy mają objawy mieszane. Ale najczęstsze symptomy to:
- nawracający ból lub dyskomfort brzucha, zwykle łagodzony po wypróżnieniu,
- wzdęcia, uczucie pełności, gazy,
- zmiana rytmu wypróżnień – biegunki, zaparcia, albo jedno i drugie naprzemiennie,
- uczucie niedostatecznego wypróżnienia.
Jak zdiagnozować zespół jelita drażliwego?
Nie każdy ból brzucha oznacza IBS. Jednak w przypadku jeśli od kilku miesięcy zauważasz niepokojące objawy, warto udać się do gastrologa. Rozpoznanie IBS opiera się na kryteriach rzymskich IV, czyli określonych regułach medycznych, które pomagają odróżnić ten zespół od innych chorób jelit.
Lekarz może zlecić badania krwi (np. morfologia, CRP, kalprotektyna), testy na pasożyty i nietolerancje pokarmowe, USG jamy brzusznej, a także kolonoskopię (jeśli są czerwone flagi, np. utrata masy ciała, krew w stolcu, anemia).
Na czym polega leczenie IBS?
Nie ma jednej tabletki na IBS. Każdy pacjent potrzebuje indywidualnego podejścia. Ważnymi elementami terapii są:
Dieta
Często jest to fundament leczenia. U wielu pacjentów ulgę przynosi dieta low FODMAP – ograniczająca fermentujące węglowodany, które nasilają objawy. Czasem pomaga też eliminacja laktozy, glutenu (nawet bez celiakii) czy tłuszczów trans.
Leki
Leki przeciwbiegunkowe (np. loperamid), środki przeczyszczające (np. makrogole) w IBS z zaparciem, leki rozkurczowe (np. drotaweryna), probiotyki.
Psychoterapia
Zwłaszcza terapia poznawczo-behawioralna (CBT), techniki relaksacyjne, medytacja, trening uważności – mają udowodnioną skuteczność w IBS. Oś mózg–jelita działa w obie strony – poprawa zdrowia psychicznego realnie wpływa na objawy fizyczne.
IBS a życie codzienne – choroba, którą widać tylko z bliska
Zespół jelita drażliwego to nie tylko problem jelit. To choroba, która odbija się na codziennym funkcjonowaniu – pracy, relacjach, podróżach, poczuciu własnej wartości. Wielu pacjentów czuje się niezrozumianych, ponieważ "nic im nie jest", ponieważ nie widać tego w badaniach krwi. Tymczasem zespół jelita drażliwego potrafi uwięzić w łazience, wywołać atak paniki w kolejce do kasy, uniemożliwić spontaniczny wyjazd czy romantyczną kolację.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak