Spis treści
Rosnący trend zachorowalności na boleriozę
W 2024 r. odnotowano 29 347 przypadków zachorowania na boleriozę. Część z nich - 455 przypadki - stanowiła najgroźniejsza postać boleriozy zajmująca układ nerwowy - neuroborelioza. Objawiając się np. zawrotami głowy, sztywnością karku, podwójnym widzeniem czy tzw. objawami Bella (niemożliwość zagwizdania lub zamknięciem oka).
Wykres. Liczba zachorowań na boreliozę w Polsce w latach 2005-2024. Źródło: Raport z działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zdrowia publicznego za 2024 rok, opracowane na podstawie danych z NIZP PZH-PIB.
Bolerioza wywoływana jest osobniki dorosłe oraz nimfy (jedno ze stadiów rozwoju kleszcza) zarażone krętkiem boleriozy. Stąd chorobę leczy się przez podanie antybiotyków. Jednak z uwagi na fakt, że bolerioza jest chorobą wieloukładową, może wywoływać objawy nietypowe, co więcej w wielu narządach np. skóra, serce, stawy czy układ nerwowy. Tak szeroki wachlarz możliwych objawów sprawiają, że diagnostyka jest problematyczna. A leczenie podejmowane dość późno.
Kleszcze są nie tylko w lasach, ale również w miejskich parkach
Zwykło się sądzić, że kleszcze są spotykane w lasach lub na łąkach. Jest to po części prawdą, zważywszy na fakt, że z roku na roku zwiększa się ingerencją człowieka w tereny sąsiadujące z leśnymi siedliskami zwierząt.
Niestety plaga pajęczaków również dotyka miasta, głównie parki miejskie. W badaniu przeprowadzonym w 2021 r. przez biologów z Uniwersytetu Warszawskiego wykazano, że populacja kleszczy w 15 lokalizacjach była liczna. Dla przykładu w Ogrodzie Botanicznym UW na długości 20–30 metrów zebrano ich ponad 30.
Istotne jest zatem, aby po każdej wycieczce na łono natury dokładnie obejrzeć swoje ciało – zwracając szczególną uwagę na okolicę pachwin. A także ciało zwierzaka, który, choć sam może być zabezpieczony, na sierści może przynieść kleszcza do domu.
Polska ma idealne warunki do życia kleszczy
Optymalne warunki środowiskowe dla kleszczy to wilgotność powietrza powyżej 80–85% oraz temperatura w zakresie od około 7–14°C do 23°C. W takich warunkach kleszcze mogą żyć dłużej, są bardziej aktywne i szybciej się rozwijają. Opisywane pajęczaki potrafią przetrwać chłodne zimowe okresy w stanie hibernacji, chowając się w ściółce. Jednak bardzo niskie temperatury znacząco zwiększają ich śmiertelność. Przy np. -20°C mogą przetrwać do 24 godzin, a przy -10°C nawet do 30 dni, ale z dużym ryzykiem śmierci larw i nimf. Zbyt wysoka temperatura (np. bardzo gorące i suche lata) także jest niekorzystna - powoduje odwodnienie i powolną śmierć kleszczy.
Kleszcze, w zależności od gatunku i warunków środowiskowych, mogą żyć od kilku miesięcy do nawet trzech lat. Typowy cykl życiowy kleszcza obejmuje cztery etapy: jajo, larwa, nimfa i dorosły osobnik. Kleszcz potrzebuje spożyć krew na każdym etapie rozwoju, by przejść do kolejnego stadium. Jeśli nie znajdzie żywiciela na danym etapie, zwykle umiera po pewnym czasie – niestety może to zająć mu nawet 2 lata.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak