Czym są rotawirusy?
Iga Leszczyńska - Infor.pl: Czym są rotawirusy i dlaczego są szczególnie groźne dla dzieci?
dr hab. n.med. Tomasz Dzieciątkowski: Rotawirusy, formalnie zaliczane do rodziny Reoviridae, powszechnie określane są mianem „grypy żołądkowej” lub „jelitówki”, jednak te dwa ostatnie określenia są dużo bardziej pojemne. W każdym razie, są to wirusy wywołujące zakażenia przewodu pokarmowego, które szerzą się głównie drogą fekalno-oralną, także przez spożycie skażonego pokarmu lub wody. Istotnymi czynnikami ryzyka tych zakażeń są: niedożywienie, niski poziom higieny, zanieczyszczona woda oraz brak dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej. Biegunki o etiologii rotawirusowej zazwyczaj powodują silne odwodnienie i niedożywienie chorych, a w ciężkich przypadkach mogą doprowadzić nawet do ich śmierci.
Objawy zakażenia rotawirusem
I.L.: Jakie są typowe objawy zakażenia rotawirusem?
T.D.: Okres inkubacji zakażeń rotawirusami trwa 1-3 dni, a symptomy infekcji są bardzo różne, począwszy od bezobjawowego zakażenia do wodnistej biegunki, bez krwawych podbiegnięć. Często występuje gorączka do 40°C oraz wymioty. Ustąpienie objawów choroby następuje zwykle w ciągu 3-8 dni i zależy w dużej mierze od sprawności układu odpornościowego chorego. U dorosłych infekcja może natomiast czasem przebiegać skąpoobjawowo.
I.L.: Jak rozpoznać odwodnienie u dziecka?
T.D.: Objawy odwodnienia u dziecka mogą być bardzo zróżnicowane. Do typowych należą: senność i apatia lub rozdrażnienie, suche błony śluzowe jamy ustnej i język, zmniejszona ilość oraz ciemny kolor moczu, płacz bez łez, przyspieszony oddech, oraz sucha, chłodna i mało elastyczna skóra.
I.L.: Czy leczenie rotawirusa wymaga hospitalizacji?
T.D.: Jeśli mamy do czynienia z bardzo małym dzieckiem lub pacjent wykazuje objawy odwodnienia wskazana jest konsultacja lekarska i płynoterapia. W przypadku dzieci starszych czy też dorosłych leczenie zakażeń rotawirusami może przebiegać w warunkach domowych.
Szczepienia przeciwko rotawirusom
I.L.: Jak wygląda skuteczność szczepień przeciw rotawirusom?
T.D.: Należy pamiętać, że samo szczepienie przeciwko rotawirusom nie chroni zbyt skutecznie przed zakażeniem, podobnie jak przechorowanie nie chroni przed ponowną infekcją. Podstawową rolą szczepionek przeciwko rotawirusowm jest natomiast ochrona przed ciężką biegunką wymagającą hospitalizacji. Z tej roli szczepionka wywiązuje się znakomicie – chroni 85-98% szczepionych dzieci przed hospitalizacją z powodu biegunki rotawirusowej.
I.L.: Dlaczego niektóre kraje wprowadziły obowiązkowe szczepienia, a inne nie?
T.D.: Jak zwykle zależy to od kilku czynników: zarówno od sytuacji epidemiologicznej na danym terenie, jak i od nakładów, jakie system opieki zdrowotnej jest w stanie ponieść.
I.L.: Czy dorosły może zachorować na rotawirusa?
T.D.: Oczywiście. Dorośli mający kontakt z chorymi dziećmi należą do grupy osób o największym stopniu ryzyka, a przenoszenie rotawirusów zachodzi najczęściej między członkami rodziny. Tego typu zakażenia występują również na oddziałach pediatrycznych – u dzieci rotawirusy stanowią najczęstszy czynnik etiologiczny biegunek związanych z opieką zdrowotną. Ostatnio podkreśla się, że rotawirusy wywołują również zakażenia u osób w starszym wieku, szczególnie przebywających w domach opieki. Rotawirusy w ok. 9% są czynnikiem etiologicznym biegunek podróżnych, szczególnie wśród osób odwiedzających takie miejsca, jak Wyspy Kanaryjskie czy Ameryka Środkowa.
I.L.: Jak chronić niemowlęta przed zakażeniem w sezonie wirusowym?
T.D.: Zakażenia rotawirusowe u dzieci wykazują sezonowość zachorowań w okresie jesienno-zimowym. Nieswoiste zapobieganie zakażeniom wirusowym przewodu pokarmowego polega przede wszystkim na zachowaniu zasad higieny rąk podczas przygotowywania posiłków i przed ich spożyciem. W przypadku zakażeń rotawirusami zaleca się szczególnie staranne mycie warzyw i owoców. Natomiast w ramach profilaktyki swoistej szczepienia przeciwko rotawirusom od 2021 roku zostały włączone jako szczepienia obowiązkowe do Programu Szczepień Ochronnych.
I.L.: Czy to prawda, że szczepienie może przynieść skutki uboczne?
T.D.: Po każdym szczepieniu mogą wystąpić niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). Badania kliniczne prowadzone w różnych regionach świata wykazały dobrą tolerancję i wysoki profil bezpieczeństwa szczepionek przeciwko rotawirusom. U dzieci szczepionych przeciw rotawirusom najczęściej nie obserwuje się w ogóle NOP, a gdy wystąpią one, mają zazwyczaj charakter krótkotrwałych biegunek czy gorączki. Obie stosowane na rynku polskim szczepionki uznano za bezpieczne w odniesieniu do ryzyka wystąpienia wgłobienia jelita. Wyniki badań klinicznych i obserwacyjnych potwierdzają, że ryzyko wystąpienia wgłobienia jelita po szczepieniu przeciw rotawirusom jest bardzo rzadkie. Aby je ograniczyć do minimum, należy przestrzegać wymaganych terminów szczepień, w tym pierwsza dawka szczepionki powinna być podana najlepiej od 6 tyg. do 8 tyg. życia dziecka (maksymalnie przed ukończeniem 12 tyg. życia). Należy też podkreślić, że wirus szczepionkowy wydalany jest z kałem do 2 tygodni od szczepienia (maksymalnie w 6-7 dniu), dlatego zaleca się ograniczone kontakty szczepionych dzieci z osobami, u których występują zaburzenia odporności.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak