Choroby cywilizacyjne: czym są, jakie są ich przyczyny, czy można im zapobiegać? [WYWIAD]

Ten tekst przeczytasz w 3 minuty
Czym są choroby cywilizacyjne? Jakie są przyczyny i rodzaje chorób cywilizacyjnych? Jak leczyć choroby cywilizacyjne? Czy można im zapobiegać? Które z chorób cywilizacyjnych są najgroźniejsze? Czy są jakieś nowe choroby cywilizacyjne?
papierosy, choroby cywilizacyjne
Choroby cywilizacyjne: czym są, jakie są ich przyczyny, czy można im zapobiegać? [WYWIAD]
shutterstock

Zapytaliśmy prezesa Polskiego Towarzystwa Postępów Medycyny – Medycyna XXI prof. dr. hab. med. Krzysztofa J. Filipiaka o choroby cywilizacyjne. Ekspert wytłumaczył czym są, jakie są ich przyczyny, jak można je leczyć, a także czy można im zapobiegać. Dopytaliśmy także o to, jakie jego zdaniem są najważniejsze zmiany w medycynie w ciągu ostatnich 10 lat. Prof. Filipiak jest kardiologiem, internistą, hipertensjologiem i farmakologiem klinicznym.

prof. Krzysztof J. Filipiak_PTPM
prof. Krzysztof J. Filipiak, prezes Polskiego Towarzystwa Postępów Medycyny – Medycyna XXI /
archiwum prywatne prof. Krzysztofa J. Filipiaka /
Źródło zewnętrzne

Choroby cywilizacyjne: czym są, jakie są ich przyczyny, czy można im zapobiegać? [WYWIAD]

Iga Leszczyńska: Czym są choroby cywilizacyjne?

prof. Krzysztof J. Filipiak: Nie ma jednej określonej definicji chorób cywilizacyjnych. Ale z reguły używając tego sformułowania, mamy na myśli najczęstsze schorzenia występujące w naszej populacji, w czasach, w których żyjemy.

I.L.: Jakie są przyczyny i rodzaje chorób cywilizacyjnych?

prof. K.J.F.: Wynikają one głównie ze zmiany stylu życia, który dokonuje się od wieków, coraz mniejszej aktywności fizycznej, złego odżywiania. Trzeba by zatem odwołać się do epidemiologii i w pierwszym rzędzie wymienić te cywilizacyjne zagrożenia, których liczbowo mamy najwięcej. Przykładowo, w Polsce byłyby to: zaburzenia lipidowe tzw. dyslipidemie (21 milionów Polaków), nadciśnienie tętnicze (12 milionów), palenie wyrobów tytoniowych (8 milionów), otyłość (7 milionów) i metaboliczne stłuszczenie wątroby (7 milionów), żeby wymienić tylko pięć najważniejszych z punktu widzenia epidemiologii. Ale gdyby popatrzeć na liczbę zgonów, najważniejsze są szeroko rozumiane choroby sercowo-naczyniowe (zawały serca, udary mózgu), które są pierwszą przyczyną zgonów w Polsce oraz choroby nowotworowe – druga przyczyna zgonów. Co ważne, obie te kategorie zgonów – kardiologiczne i onkologiczne - wypływają z podobnych przyczyn, o których mówiłem pierwotnie, a takie epidemie jak palenie tytoniu czy otyłość są ich wspólną przyczyną. Poza tym do miana chorób cywilizacyjnych zalicza się w literaturze medycznej wiele innych przewlekłych schorzeń: depresję, stany lękowe, uzależnienia, choroby alergiczne, choroby płuc, przewlekłą niewydolność nerek, cukrzycę, niewydolność serca – wszystko to, czego częstość występowania rośnie, bo wydłuża się ludzkie życie i/lub natężenie, czas ekspozycji na określone czynniki ryzyka wzrasta. Tym wszystkim zajmujemy się m.in. w Polskim Towarzystwie Postępów Medycyny – Medycyna XXI.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

I.L.: Jak je leczyć?

prof. K.J.F.: Gdyby odpowiedź była prosta i uniwersalna, nie potrzebowalibyśmy nowych odkryć medycznych i coraz większej specjalizacji naszej lekarskiej wiedzy. Ale kilka uniwersalnych wskazówek można przekazać w zakresie zarówno prewencji, jak i leczenia.

I.L.: Czy można im zapobiegać?

prof. K.J.F.: Tak, zmieniając nasz tryb życia. Nie paląc papierosów, prawidłowo się odżywiając, zwiększając aktywność fizyczną, dbając o to, by nie mieć otyłości, doceniając życie w czystym, niezanieczyszczonym środowisku, unikając sytuacji stresowych, lękowych, a nawet hałasu. Wszystko to, to uznane czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Jako lekarz muszę też przypomnieć o konieczności szczepień dzieci i dorosłych (takie postępowanie wyeliminowało choroby zakaźne z listy chorób cywilizacyjnych, ale wszystko to mogą zmienić ruchy denialistów rozumu i antyszczepionkowców). Powinniśmy regularnie badać się: sprawdzać stężenie cholesterolu, cukru, czynność nerek, mierzyć sobie ciśnienie tętnicze, ograniczyć alkohol, dążyć do diety śródziemnomorskiej z unikaniem tłuszczy nasyconych, zwierzęcych, soli, nadmiaru cukru. To proste zalecenia, ale jak się okazuje, bardzo trudne do realizacji.

I.L.: Które z chorób cywilizacyjnych są najgroźniejsze?

prof. K.J.F.: Skupiłbym się dzisiaj na dwóch chorobach cywilizacyjnych, które są przyczyną zarówno zgonów kardiologicznych, jak i onkologicznych. To zatem: palenie papierosów oraz otyłość. Te czynniki ryzyka – a właściwie choroby cywilizacyjne – powinny być adresowane ze szczególną troską przez rządzących, powinny też być zwalczane od najmłodszych lat. Stąd tak dużo o nich mówimy.

I.L: Czy są jakieś nowe choroby cywilizacyjne?

prof. K.J.F.: Odpowiedziałbym, że większym wyzwaniem jest „ewolucja” dotychczasowych chorób cywilizacyjnych, a nie pojawianie się nowych. Chociażby w zakresie dwóch, o których wspomniałem: palenia papierosów i otyłości, zachodzą fundamentalne zmiany, wymykające się kontroli specjalistów zdrowia publicznego. Dla dzieci i młodzieży mniejszym problemem staje się palenie papierosów, a większym – wczesne, głębokie uzależnienie od e-papierosów, najczęściej tych jednorazowych i smakowych. Z otyłością nie radzimy sobie u dzieci i młodzieży, cóż zatem robić po 18 roku życia, skoro określone wzorce stylu życia zostały już zaimplantowane. A odpowiedź jest naprawdę prosta: dobra legislacja, dobre rozwiązania prawne, obowiązkowa edukacja (a nie fakultatywna!) w szkole, skuteczne walka z szarlatanami wiedzy, znachorami, płaskoziemcami i innymi inżynierami leczącymi witaminą C.

I.L: Jakie Pana zdaniem były najważniejsze zmiany w medycynie w ciągu ostatnich 10 lat?

prof. K.J.F.: Skoro w pytaniu zarysowano tylko dekadę (ostatnie 10 lat), w której takich odkryć możemy poszukać, moja odpowiedź jest prosta i nagrodzona już zresztą najbardziej prestiżowymi nagrodami medycznymi na świecie: Nobla i Laskera. To dwa przełomowe zdarzenia, które wejdą do podręczników historii medycyny: wprowadzenie pierwszych powszechnych szczepionek technologii mRNA w trakcie epidemii COVID-19 oraz opracowanie nowych leków na otyłość/nadwagę – substancji będących analogami GLP-1. Nic z tymi dwoma odkryciami w ostatniej dekadzie nie może się, moim zdaniem, równać.

©℗
Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A. Kup licencję.
Zapisz się na newsletter
Chcesz wiedzieć jak dbać o swoje zdrowie? Chcesz uniknąć błędów żywieniowych? Być na czasie z najnowszymi zmianami w przepisach prawa medycznego, farmaceutycznego i praw pacjenta? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Newsletter
Drukuj
Skopiuj link