Spis treści
Jak przypomniał TK, rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz.
Czego dotyczyła sprawa?
Sprawa - jak poinformowano w komunikacie TK - odnosiła się do sytuacji skarżącego, który sprawuje opiekę nad babcią o znacznym stopniu niepełnosprawności. „W ramach całodobowej opieki nad babcią, zmuszony był do rezygnacji z podjęcia pracy oraz nie ma możliwości uzyskiwania innych dochodów. Skarżącemu odmówiono świadczenia na podstawie stwierdzenia, że przysługuje ono osobom, które (...) są zobowiązane w pierwszej kolejności do zajmowania się osobą niepełnosprawną” - zrelacjonował TK.
Tymczasem w tej sprawie - jak poinformował TK - dzieci babci skarżącego nie zajmują się nią ze względu na ich zły stan zdrowia, ale nie mają orzeczenia o niepełnosprawności, które otwierałoby skarżącemu drogę do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego.
Świadczenia pielęgnacyjne na starych zasadach
Wprawdzie zaskarżone w tej sprawie w 2021 r. przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych zostały zmienione nowelizacją ustawy z 7 lipca 2023 r., jednak - jak zwrócił uwagę TK – „po myśli przepisu przejściowego zaskarżony przepis nadal znajduje zastosowanie w sprawie skarżącego”.
„Problemem konstytucyjnym w sprawie jest dopuszczalność wyłączenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobie sprawującej faktyczną opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny i rezygnującej w związku z tym z zatrudnienia, wówczas gdy istnieją inne osoby »wyżej w hierarchii«, ale z różnych, obiektywnych przyczyn, takich jak w szczególności zły stan zdrowia, bez orzeczenia o niepełnosprawności, opieki nie sprawują” - zaznaczył Trybunał.
Co oznacza wyrok TK?
Jak w związku z tym przekazał TK w komunikacie, wtorkowy wyrok oznacza, że „osoba, która jako jedyna sprawuje opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny i w związku z tym zrezygnowała z zatrudnienia oraz złożyła wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego do 31 grudnia 2023 r. - niezależnie od tego, jak wniosek ten został rozstrzygnięty - zachowuje prawo ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne według przepisów ustawy o świadczeniach w brzmieniu do 31 grudnia 2023 r.”.
„To przełomowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego zmieniający sytuację prawną osób sprawujących opiekę nad niepełnosprawnymi członkami rodziny” - oceniło biuro prasowe TK w informacji o tym wyroku, przesłanej mediom.
Sprawa z udziałem RPO
Do tej sprawy - jeszcze w kwietniu 2023 r. - przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek, który wnosił o uznanie niekonstytucyjności zaskarżonego przepisu. Jak argumentował, zaskarżony przepis powodował, że „nawet fatyczne prawidłowe świadczenie opieki przez osoby spokrewnione w dalszej kolejności pozostaje bez znaczenia dla ustalenia prawa do świadczenia”.
TK rozpoznał sprawę w składzie pięciorga sędziów. Składowi przewodniczył Rafał Wojciechowski, sprawozdawcą był wiceprezes TK Bartłomiej Sochański, a w składzie byli jeszcze prezes TK Bogdan Święczkowski oraz Krystyna Pawłowicz i Michał Warciński.
Co z publikacją wyroku?
W przyjętej jeszcze w marcu 2024 r. uchwale Sejm stwierdził, że „uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć TK wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez te organy”. Od czasu podjęcia uchwały przez Sejm wyroki TK nie są publikowane w Dzienniku Ustaw. (PAP)
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak