Spis treści
Czym jest Reumatoidalne Zapalenia Stawów?
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła, autoimmunologiczna choroba zapalna atakująca głównie stawy, ale mogąca również obejmować inne narządy. W przebiegu RZS układ odpornościowy błędnie rozpoznaje własne tkanki jako obce i atakuje je, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego. Najczęściej zajęte są małe i średnie stawy rąk i stóp, co objawia się bólem, sztywnością oraz obrzękiem. Choroba prowadzi do zniszczenia stawów, ich zniekształcenia i postępującej niepełnosprawności, a nieleczona może skracać życie.
Niespecyficzne symptomy RZS
Reumatoidalne zapalenie stawów może przez długi czas przebiegać bezobjawowo, zwłaszcza w początkowej fazie choroby. U wielu osób pierwsze symptomy są niespecyficzne i mogą przypominać zwykłe osłabienie, objawy grypopodobne (np. stan podgorączkowy, bóle mięśni, brak apetytu, zmęczenie), przez co choroba pozostaje niezauważona nawet przez kilka miesięcy lub lat.
Te objawy powinny skłonić Cię do wizyty u lekarza
Wczesna konsultacja z lekarzem (najlepiej reumatologiem) jest kluczowa, ponieważ szybkie rozpoznanie i leczenie RZS zwiększa szanse na zahamowanie choroby i uniknięcie niepełnosprawności.
Najważniejsze objawy alarmowe
- Ból i sztywność stawów, szczególnie rano lub po dłuższym bezruchu, utrzymująca się przez co najmniej godzinę. Ból i obrzęk stawów utrzymują się przez kilka tygodni i nie są związane z urazem.
- Obrzęk stawów – zwłaszcza w obrębie małych stawów dłoni i stóp, ale także innych (kolana, łokcie, barki).
- Tkliwość stawów na ucisk – bolesność podczas dotyku lub uścisku.
- Ograniczenie ruchomości stawów – trudności w wykonywaniu codziennych czynności, np. zaciśnięciu dłoni w pięść.
- Symetryczność objawów – dolegliwości występują po obu stronach ciała.
Objawy ogólne, które także powinny wzbudzić czujność
- Przewlekłe zmęczenie i osłabienie, niezależnie od odpoczynku.
- Stan podgorączkowy lub niewielka gorączka.
- Utrata apetytu i spadek masy ciała.
- Ból mięśni i sztywność mięśni.
Dodatkowe sygnały ostrzegawcze
- Pojawienie się guzków reumatoidalnych (zgrubień pod skórą, zwłaszcza na łokciach lub kolanach).
- Objawy neurologiczne – drętwienie, mrowienie, zaburzenia czucia, osłabienie mięśni.
- Objawy pozastawowe – np. duszność, kaszel, ból w klatce piersiowej, zaburzenia widzenia.
Do końca 2026 r. prowadzony jest pilotażowy program KOWZS, który umożliwia pacjentowi szybszy dostęp do konsultacji reumatologicznych, badań laboratoryjnych i obrazowych oraz – w razie potrzeby – do innych specjalistów, np. rehabilitanta, dietetyka, psychologa.
Jeśli obserwujesz u siebie powyższe objawy zgłoś się do lekarza POZ (rodzinnego).
Dlaczego RZS częściej dotyka kobiety?
RZS występuje około 2–3 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Przyczyny tej różnicy nie są do końca poznane, ale wskazuje się na kilka czynników:
- Hormonalne: Estrogeny (żeńskie hormony płciowe) mogą wpływać na funkcjonowanie układu odpornościowego, sprzyjając rozwojowi chorób autoimmunologicznych. W okresie ciąży często dochodzi do remisji RZS, a po porodzie – do nawrotu objawów, co również sugeruje rolę hormonów.
- Genetyczne: Pewne geny związane z predyspozycją do RZS występują częściej u kobiet lub są u nich silniej eksprymowane.
- Immunologiczne: Układ odpornościowy kobiet jest bardziej aktywny, co zwiększa ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych, w tym RZS.
- Czynniki środowiskowe: Kobiety mogą być częściej narażone na niektóre czynniki ryzyka, np. stres, który również może wyzwalać chorobę.
RZS to choroba nieuleczalna
Reumatoidalne zapalenie stawów nie jest chorobą uleczalną – obecnie nie istnieje możliwość całkowitego wyleczenia tej choroby. Nawet jeśli uda się osiągnąć długotrwałą remisję (czyli wyciszenie objawów), po odstawieniu leków objawy zwykle powracają
Osoby chorujące na RZS mogą skorzystać z następujących metod leczenia dostępnych w Polsce:
- Leki modyfikujące przebieg choroby – to podstawa terapii, a złotym standardem pozostaje metotreksat. Stosuje się także leflunomid, sulfasalazynę oraz leki przeciwmalaryczne.
- Leki biologiczne – przeznaczone dla pacjentów, u których klasyczne LMPCh nie przynoszą poprawy. Najczęściej wykorzystywane są: inhibitory TNF-alfa, blokery interleukiny 6 (np. tocilizumab, sarilumab), przeciwciała monoklonalne
- Leki syntetyczne celowane – nowa generacja doustnych leków, tzw. inhibitory kinaz Janusowych (JAK), np. upadacytynib, baricytynib, tofacitinib. Są skuteczne zwłaszcza u pacjentów, u których leczenie biologiczne nie przyniosło efektu.
- Nowe leki biologiczne – w ostatnich latach pojawiły się także przeciwciała monoklonalne skierowane przeciwko interleukinie-17A (np. secukinumab), choć są one szerzej stosowane w innych chorobach reumatycznych, jak łuszczycowe zapalenie stawów.
- Terapie eksperymentalne – prowadzone są badania nad zastosowaniem komórek macierzystych, jednak na razie nie stanowią one standardu leczenia RZS w Polsce.
Ważnym elementem leczenia jest także wczesne rozpoczęcie terapii oraz indywidualne dobieranie leków przez reumatologa, z uwzględnieniem aktywności choroby i ewentualnych przeciwwskazań.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak