
Spis treści
- Czym jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?
- Trzy stopnie niepełnosprawności
- Kto może uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
- Co daje orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?
- Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
- Znaczny
- Umiarkowany
- Lekki
- Ulgi finansowe i podatkowe
- Świadczenia i zasiłki
- Wsparcie w edukacji i pracy
- Ułatwienia w życiu codziennym
- Wsparcie dla rodzin i opiekunów
Czym jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest formalnym potwierdzeniem, że dana osoba jest osobą niepełnosprawną. Na podstawie orzeczenia można starać się o różnego świadczenia, ulgi i uprawnienia, takie jak np. prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dłuższa przerwa w pracy, świadczenia opiekuńcze, karta parkingowa, dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego i sprzętu rehabilitacyjnego.
Trzy stopnie niepełnosprawności
Są trzy stopnie niepełnosprawności:
Znaczny
Można go uzyskać jeśli spełniasz poniższe warunki:
przez swój stan zdrowia jesteś osobą niezdolną do pracy zarobkowej albo potrzebujesz przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia,
nie możesz samodzielnie funkcjonować i jesteś osobą całkowicie zależną od opieki innych osób przez więcej niż 12 miesięcy (na przykład wymagasz pielęgnacji, karmienia, mycia).
Umiarkowany
Można go dostać, jeśli:
przez swój stan zdrowia jesteś osobą niezdolną do pracy zarobkowej albo potrzebujesz przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia,
potrzebujesz czasowej albo częściowej pomocy innych osób przez więcej niż 12 miesięcy.
Lekki
Możesz go dostać, jeśli spełnisz poniższe warunki:
przez swój stan zdrowia masz duże ograniczenia w funkcjonowaniu i możesz pracować tylko częściowo, na przykład na pół etatu,
masz problemy w codziennych czynnościach i potrzebujesz urządzeń, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu – na przykład protezy, implantu ślimakowego, osobistej pompy insulinowej.
Kto może uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności możne uzyskać każdy, kto spełnia poniższe warunki:
- ma więcej niż 16 lat,
- ma naruszoną sprawność organizmu
- przez swoje ograniczenia:
jest osobą niezdolną do pracy zarobkowej albo potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do jej schorzenia,
wymaga opieki lub pomocy od innych,
ma problemy z codziennymi czynnościami i potrzebuje urządzeń, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu – na przykład protezy, implantu ślimakowego, osobistej pompy insulinowej.
Należy pamiętać, że spełnienie powyższych warunków nie oznacza, że automatycznie dostaniemy orzeczenie. To skład orzekający bada zakres ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu.
Co daje orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?
Orzeczenie otwiera dostęp do różnych uprawnień, ulg i form wsparcia – w zależności od stopnia niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny) oraz indywidualnej sytuacji.
Ulgi finansowe i podatkowe
Zniżki w komunikacji miejskiej i PKP (w zależności od stopnia i celu podróży),
Odliczenia od podatku dochodowego (ulga rehabilitacyjna) – np. za leki, sprzęt medyczny, dojazdy na leczenie,
Zwolnienie z opłat za abonament RTV, jeśli przysługuje.
Świadczenia i zasiłki
Zasiłek pielęgnacyjny (obecnie 294,39 zł/mc – dane z 2024 r.),
Świadczenie pielęgnacyjne (dla opiekunów osób niepełnosprawnych, głównie dzieci),
Specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna, jeśli spełnione są warunki dochodowe,
Dofinansowania z PFRON (np. turnusy rehabilitacyjne, sprzęt, likwidacja barier architektonicznych),
Dodatki do emerytur i rent (np. dodatek pielęgnacyjny z ZUS),
500+ dla osób z niepełnosprawnością (dla niesamodzielnych – niezależne od wieku).
Wsparcie w edukacji i pracy
Indywidualne podejście w szkołach (np. dostosowany program, nauczyciel wspomagający),
Punktowane preferencje w rekrutacji do przedszkoli i szkół,
Ułatwienia w zdobyciu pracy lub jej utrzymaniu, np. obowiązek zatrudniania osób z niepełnosprawnością przez duże firmy,
Dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika z niepełnosprawnością dla pracodawcy,
Ochrona przed zwolnieniem z pracy (dla osób o umiarkowanym i znacznym stopniu),
Dodatkowy urlop wypoczynkowy (10 dni rocznie) i krótszy czas pracy (7 h/dzień),
Pierwszeństwo w uzyskaniu lokalu socjalnego lub wsparcia mieszkaniowego.
Ułatwienia w życiu codziennym
Karta parkingowa – jeśli orzeczenie przewiduje ograniczenia w poruszaniu się,
Pierwszeństwo w kolejkach w urzędach, aptekach i placówkach zdrowia (po okazaniu dokumentu),
Możliwość korzystania z usług asystenta osoby z niepełnosprawnością (w niektórych gminach),
Ułatwienia przy zakupie leków – np. bezpłatne lub refundowane leki.
Wsparcie dla rodzin i opiekunów
Ulgi i świadczenia przysługują też rodzicom dzieci z niepełnosprawnością,
Możliwość uzyskania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego,
Pierwszeństwo w zapisach do żłobków, przedszkoli czy domów pomocy społecznej.
Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
By uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności należy złożyć wniosek w powiatowym/miejskim zespole ds. orzekania o niepełnosprawności (PCPR/MOPS/MOPR) i dołączyć do niego zaświadczenie lekarskie oraz dokumentację medyczną. Następnie odbywa się posiedzenie komisji, która ocenia stan zdrowia. W razie pozytywnej decyzji wydawane jest orzeczenie na określony lub nieokreślony czas.