Zaburzenia adaptacyjne: przypadłość czy choroba. Dlaczego w Polsce nie mówi się o nich głośno

Reakcje ludzi na silnie stresujące wydarzenia życiowe są bardzo zróżnicowane. Czasami nacisk przesuwa się nieznacznie w stronę choroby, a lekarze określają to jako zaburzenie adaptacyjne.
To diagnoza tymczasowa, rodzaj zbiorczego określenia. Czy przerodzi się w chorobę, zależy od wielu czynników. Jedno jest pewne: istnieje wiele opcji, które mogą pomóc w odzyskaniu równowagi.

Osoby doświadczające stresu czasami cierpią na zaburzenia adaptacyjne. Ale czym one właściwie są?

Oczywiście wiele dyscyplin medycznych ma jasne kryteria diagnostyczne, które można zmierzyć za pomocą badań lub listy objawów.
Ale czasami wszystko zależy przede wszystkim od tego, jak dana osoba postrzega świat. Jakimi zasobami dysponuje, jakie ma doświadczenia, czy ma przyjaciół, rodzinę, pracę, dom.

Rozpacz, żałoba; czy to już zaburzenia adaptacyjne

Okazuje się, że czynniki wyzwalające zaburzenia adaptacyjne są bardzo zróżnicowane u poszczególnych osób, podobnie jak reakcje na nie.
Generalnie specjaliści przyjmują, że zaburzenie adaptacyjne występuje, gdy dana osoba nie jest w stanie dojść do siebie po stresującym wydarzeniu. Może to być śmierć, znaczące zmiany w pracy, przeprowadzka lub choroba.

Zaburzenia adaptacyjne: jakie reakcje są patologiczne?
Mogą to być objawy takie jak zaburzenia snu, stres lub niepokojące myśli.
Do objawów zalicza się również lęk lub obniżony nastrój, niektórzy ludzie stają się zdezorientowani.

Często osoby dotknięte tą chorobą nie są w stanie stawić czoła stresującemu doświadczeniu ani sobie z nim poradzić.
Czują się zdani na łaskę swoich emocji i coraz trudniej im o siebie zadbać.
Kluczowe jest to, czy pacjent cierpi na tę chorobę i jak długo problemy się utrzymują. O zaburzeniu adaptacyjnym mówimy, gdy objawy utrzymują się przez co najmniej miesiąc. Jeśli utrzymują się dłużej niż sześć miesięcy, konieczna będzie ponowna diagnoza.

Jak odróżnić zaburzenie adaptacyjne od lęku, depresji czy zespołu stresu pourazowego

To kwestia czasu trwania i intensywności.
Pustka, apatia, wycofanie – to również objawy depresji.
O depresji mówimy, gdy osoba dotknięta nią jest zmęczona i ospała przez większość dnia, nie odczuwa żadnej radości i wycofuje się.
A utrata radości nie jest związana tylko z czynnikiem ją wywołującym (jak na przykład śmierć bliskiej osoby), ale wpływa na całe życie.

W przypadku zaburzeń adaptacyjnych wszystko to może się zdarzyć, ale – mówiąc wprost – nie tak dotkliwie i nie tak długo.
To samo dotyczy lęku: intensywne zmartwienia, ogólne obawy o przyszłość lub poczucie niepewności mogą być przypisane zaburzeniom adaptacyjnym. Osoby z uogólnionym zaburzeniem lękowym postrzegają problem jako totalną katastrofę i nie mogą przestać rozmyślać. Przejścia są płynne.

Zaburzenia adaptacyjne a zespół stresu pourazowego

Różnice są nieco wyraźniejsze w odniesieniu do zdarzenia wyzwalającego: chodzi o doświadczenia przemocy, sytuacje zagrażające życiu lub poważne wypadki.
W przypadku zaburzeń adaptacyjnych doświadczenie nie jest „nadzwyczajne” ani „katastrofalne” według tych kryteriów. Zaburzenia adaptacyjne to swego rodzaju diagnoza uniwersalna, tymczasowa, która daje lekarzom elastyczność diagnostyczną i pozwala im zidentyfikować potrzebę działania.
W szczególności lekarze rodzinni mają takich pacjentów, którzy siedzą w ich gabinetach, zaniepokojeni, ale niezdolni do głębszej rozmowy. Dzięki diagnozie pacjenci zyskują dostęp do opieki psychoterapeutycznej lub psychiatrycznej.

Zaburzenia adaptacyjne: czas i możliwość trafionej diagnozy

Zaburzenia adaptacyjne to wyraźny sygnał ostrzegawczy dla pacjentów i terapeutów.
Wiele osób chodzi z wewnętrznym nastawieniem: „po co robić zamieszanie”.
Ci, którzy otrzymują diagnozę, otrzymują natomiast komunikat: „to doświadczenie było dla ciebie tak trudne, że bardzo cierpisz. Masz prawo do pomocy”.
Nie musi to być długotrwała psychoterapia. Ale aby taką pomoc uzyskać potrzebujemy diagnozy. Nawiasem mówiąc, może ona również pomóc bliskim pacjentowi rozpoznać, że ktoś jest w trudnej sytuacji.

Można rzec, że w pewnym wymiarze zaburzenie adaptacyjne jest wyrazem społeczeństwa, w którym smutek, samotność, choroba i porażka nie są ukrywane.
Poczucie konieczności funkcjonowania bez pomocy z zewnątrz jest powszechne. Zasadniczo nikt nie jest odporny na stres psychiczny.

Jednak sposób, w jaki ktoś sobie z nim radzi, zależy od wielu czynników: nastawienie wewnętrzne, wymagania stawiane sobie przez osobę dotkniętą stresem oraz jej umiejętności rozwiązywania problemów.
Na odporność psychiczną wpływają również osobiste doświadczenia, takie jak wpływy rodzinne, choroba czy ubóstwo.
Osoby odporne psychicznie szukają pomocy. Ale większość będzie ukrywać swoje uczucia, zwiększając w ten sposób presję wewnętrzną. Nie otrzymują ofert pomocy, być może dlatego, że są samotne.
Być może dlatego, że otoczenie nie zdaje sobie sprawy z ich cierpienia. Czasami stres się kumuluje i nagle pozornie drobna rzecz staje się nie do zniesienia.

Czy poza światem zachodnim istnieje pojęcie zaburzeń adaptacyjnych?

Poza Europą i Stanami Zjednoczonymi problemy często wyglądają inaczej. Mówiąc wprost: osoby, które nie wiedzą, co zjedzą następnego dnia, mniej martwią się problemami ze zdrowiem psychicznym.
Jednocześnie rodziny w krajach o niskim PKB mieszkają bliżej siebie i mogą bardziej się wspierać. Samotność jest tam zatem mniej powszechna. W wielu krajach istnieje również znacznie mniej możliwości wsparcia dla osób doświadczających wczesnego kryzysu zdrowia psychicznego niż u nas.

Która terapia najlepiej pomaga osobom z zaburzeniami adaptacyjnymi

Specjaliści w pierwszej kolejności stawiają na psychoterapię, która wzmacnia akceptację i poczucie własnej skuteczności.
Osoby dotknięte tą chorobą uczą się inaczej organizować swoje życie i rozwijać nowe perspektywy: jak znaleźć przestrzeń dla żalu, gdzie znaleźć radość i rozwinąć optymizm? Jak ponownie wzmocnić kontakty społeczne? Bardzo ważne jest to, że dzięki terapii możemy zapobiec przekształceniu się zaburzeń adaptacyjnych w poważną chorobę.

Zaburzenia adaptacyjne: gdzie osoby dotknięte tą chorobą mogą znaleźć pomoc

Coraz więcej pracodawców oraz szkół wyższych oferuje wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego. Centrum Wsparcia dla Osób w Kryzysie Psychicznym, telefon zaufania dla dorosłych, to dobre miejsca na początek.
Istnieją również narzędzia do codziennego życia: dzięki aplikacjom można medytować i uczyć się progresywnego relaksowania mięśni, zapisywać swoje myśli, szukać spokoju na łonie natury, a przede wszystkim nawiązywać nowe kontakty społeczne lub podtrzymywać już istniejące.

Zaburzenia adaptacyjne: co mogą zrobić przyjaciele, rodzina i sąsiedzi

Nie zastąpią terapeuty, bo nie muszą. Wystarczy zadawać pytania, słuchać i po prostu być.
Nawet drobne rzeczy mogą pomóc: wspólne oglądanie filmu, spacer, wyjście na zajęcia jogi czy na rower. Oczywiście, zaburzenia adaptacyjne nie znikną same. Często jednak nie doceniamy, jak ważne jest dla nas, ludzi, poczucie więzi – zwłaszcza w chwilach kryzysu.

Zapisz się na newsletter

Chcesz wiedzieć jak dbać o swoje zdrowie? Chcesz uniknąć błędów żywieniowych? Być na czasie z najnowszymi zmianami w przepisach prawa medycznego, farmaceutycznego i praw pacjenta? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.

Zapoznałam/łem się z treścią regulaminu i akceptuję jego postanowienia

Zaznacz wymagane zgody

Zapisz się

Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich

Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

Coś poszło nie tak

Spróbuj ponownie