Spis treści
- W jaki sposób wirusy opryszczki dostają się do organizmu?
- Jakie są rodzaje wirusy opryszczki?
- Czym jest opryszczka narządów płciowych?
- Jaki jest związek między opryszczką a półpaścem?
- Co się dzieje podczas pierwotnej infekcji wirusem opryszczki?
- Jak objawia się opryszczka?
- Czy można zapobiec pojawieniu się opryszczki?
- Czy opryszczka jest tylko uciążliwa czy również niebezpieczna?
- Jak leczyć opryszczkę?
- Czy istnieją domowe sposoby leczenia opryszczki?
W jaki sposób wirusy opryszczki dostają się do organizmu?
Szacuje się, że około 80 procent osób zamieszkujących Europę miało kontakt z wirusem opryszczki. Jednak większość zakażeń przebiega bezobjawowo, co oznacza, że osoba zakażona nie odczuwa żadnych objawów, a choroba nie rozwija się – układ odpornościowy kontroluje wirusy. Pierwszy kontakt z patogenami ma miejsce w pierwszych kilku latach życia. Przenoszą się one poprzez kontakt, taki jak pocałunek np. na dobranoc. Alternatywnie, zakażenie może nastąpić poprzez przedmiot: ręcznik, szklanka, używany przez osobę zakażoną ostrą opryszczką. W rzadkich przypadkach do zakażenia dochodzi drogą kropelkową: kichanie lub kaszel. Wirusy dostają się do organizmu przez drobne pęknięcia skóry. Tam, gdzie skóra jest szczególnie cienka i narażona na częste obciążenia mechaniczne, a gdzie przebiega wiele włókien nerwowych, wirusy mają po prostu łatwy dostęp. Właśnie dlatego błony śluzowe – takie jak te wokół ust czy nosa – są tak często atakowane przez wirus. Ponieważ ciągle poruszamy ustami, mogą pojawić się drobne pęknięcia, na przykład w kącikach ust. Spierzchnięte usta również stanowią wrota zakażenia, podobnie jak podrażnione błony śluzowe nosa, na przykład z powodu suchego powietrza, gdy znów zaczyna się sezon grzewczy. Ale opryszczka może rozwinąć się wszędzie. Nawet w okolicach oczu, odbytu i narządów płciowych.
Jakie są rodzaje wirusy opryszczki?
Na całym świecie znanych jest ponad 100 gatunków wirusów opryszczki. Na szczęście tylko kilka z nich wywołuje choroby u ludzi a są to: - wirus opryszczki pospolitej typu 1 (HSV-1), - wirus opryszczki pospolitej typu 2 (HSV-2), - wirus ospy wietrznej i półpaśca. Wirus HSV-1 jest szeroko rozpowszechniony i powoduje głównie infekcje w okolicach jamy ustnej i na twarzy. Wirus HSV-2 jest odpowiedzialny głównie za opryszczkę narządów płciowych – i występuje znacznie rzadziej. Zakażonych jest tylko około 20 procent dorosłych.
Czym jest opryszczka narządów płciowych?
Opryszczka narządów płciowych objawia się bolesną wysypką w okolicy narządów płciowych, u mężczyzn głównie na napletku i penisie, ale także na mosznie. U kobiet choroba może obejmować wargi sromowe i srom. Początkowo odczuwalne są nieprzyjemne doznania, takie jak pieczenie, a następnie pojawiają się pęcherze, przypominające opryszczkę, które mogą sączyć się i z czasem pokrywać strupami. Mogą również wystąpić zmęczenie, gorączka, obrzęk węzłów chłonnych i ból podczas oddawania moczu. W niecałej jednej trzeciej przypadków infekcja przebiega objawowo jednak większość osób zakażonych nie pamięta żadnych objawów lub jedynie bardzo nieznaczne. Każdy, kto raz miał opryszczkę narządów płciowych, będzie jej doświadczał wielokrotnie. Większość osób dotkniętych tą chorobą doświadcza kilku nawrotów rocznie.
Jaki jest związek między opryszczką a półpaścem?
Wirus ospy wietrznej i półpaśca jest również wirusem opryszczki. Zazwyczaj wywołuje on ospę wietrzną u młodych ludzi. Podobnie jak HSV-1 i HSV-2, wirus ospy wietrznej i półpaśca może pozostawać w stanie uśpienia w organizmie i ponownie się uaktywnić w późniejszych latach, gdy układ odpornościowy jest osłabiony – na przykład z powodu stresu lub po prostu z powodu osłabienia układu odpornościowego związanego z wiekiem. A stąd prosta droga do zachorowania na półpasiec. Choroba ta zazwyczaj atakuje jedną stronę ciała. Zależy to głównie od tego którymi włóknami nerwowymi wirus migrował i dotarł do powierzchni skóry. Występowanie opryszczki nie oznacza automatycznie zachorowania w przyszłości na półpasiec ani podwyższonego ryzyka zachorowania na tę chorobę. Patogeny po prostu należą do tej samej rodziny. Istnieje szczepionka przeciwko ospie wietrznej i półpaścowi. Każdy, kto chorował na ospę wietrzną lub był szczepiony – zazwyczaj w dzieciństwie, nabywa odporności. Ponieważ odporność ta słabnie z biegiem życia, lekarze zalecają szczepienie przeciwko półpaścowi. Obecnie nie ma szczepionki przeciwko wirusowi opryszczki pospolitej.
Co się dzieje podczas pierwotnej infekcji wirusem opryszczki?
Większość osób zaraża się wirusem opryszczki po raz pierwszy w ciągu pierwszych sześciu lat życia. Podczas początkowego rzutu choroby infekcja może prowadzić do gorączki, zmęczenia, wymiotów i obrzęku węzłów chłonnych. Również błona śluzowa jamy ustnej może ulec silnemu zapaleniu. Pierwsze zakażenie powoduje, że organizm oswaja się z wirusem i wytwarza przeciwciała. Wirusy migrują przez błony śluzowe lub drobne pęknięcia skóry, wzdłuż włókien nerwowych, do węzłów nerwowych, tzw. zwojów nerwowych a tam pozostają uśpione przez jakiś czas. Z czasem zazwyczaj reaktywują się, co, w zależności od układu odpornościowego, może powodować poważne objawy. Gdy układ odpornościowy słabnie, wirusy mogą się ponownie namnażać, torując sobie drogę. Pęcherze opryszczki zazwyczaj pojawiają się ponownie w tych samych miejscach na powierzchni skóry.
Jak objawia się opryszczka?
Aktywne wirusy pojawiają się i migrują wzdłuż włókien nerwowych z powrotem na powierzchnię skóry. Zazwyczaj powoduje to swędzenie i mrowienie, sygnalizując początek wysypki. Skóra staje się napięta, zaczerwieniona i tworzą się pęcherze. Są one wypełnione przezroczystym płynem, który jest wysoce zakaźny. Jeśli pęcherze wyschną i zamienią się w strupy, ryzyko zakażenia znika. Po około ośmiu do dziesięciu dniach problem ustępuje. Nie do końca wiadomo, dlaczego niektórzy ludzie wielokrotnie chorują na opryszczkę, a inni – pomimo zakażenia, czyli nosicielstwa wirusa – nie odczuwają żadnych objawów. Jednak osłabienie układu odpornościowego, na przykład z powodu choroby, leków lub chemioterapii, może prowadzić do częstszych nawrotów opryszczki. Osłabiona bariera skórna jest powszechnie uważana za niekorzystną, podobnie jak stres. Również światło słoneczne podrażnia skórę i przemieszcza jej komórki odpornościowe.
Czy można zapobiec pojawieniu się opryszczki?
Należy unikać wszystkiego, co uszkadza skórę – twierdzą lekarze. Częste nawilżanie ust językiem powoduje wysuszenie skóry i jej większą podatność na podrażnienia. Dlatego tak ważna jest odpowiednia pielęgnacja ust – na przykład balsamami do ust lub kremami na bazie oleju. Jednak w przypadku ostrego ataku choroby preparat pielęgnacyjny nie powinien być zbyt tłusty, aby nie tworzyć przestrzeni dla nadkażeń bakteryjnych pod warstwą tłuszczu. Zrównoważona dieta, ćwiczenia fizyczne i odpowiednia ilość snu wzmacniają układ odpornościowy. Ważna jest również dobra ochrona przed słońcem. Jeśli często chorujesz na opryszczkę, powinieneś stosować krem z filtrem, nawet gdy niebo jest szare. Promieniowanie UV dociera do nas pomimo chmur. Gdy infekcja opryszczki się rozwinie i pojawią się typowe pęcherze, niezbędna jest ścisła higiena. Nie należy dzielić się szklankami, ręcznikami ani sztućcami, a także unikać pocałunków. Dodatkowo, w przypadku zaostrzenia choroby, w zależności od umiejscowienia opryszczki, należy unikać stosunków seksualnych. Jeśli nosisz soczewki kontaktowe, najlepiej będzie na czas choroby zaopatrzyć się w dodatkową parę okularów, aby uniknąć przypadkowego przeniesienia wirusa z ust do oczu. Kremy nakładaj za pomocą wacików i dokładnie myj ręce. Pamiętaj, że zarażasz, dopóki pęcherzyki nie pokryją się strupami.
Czy opryszczka jest tylko uciążliwa czy również niebezpieczna?
Opryszczka zazwyczaj jest po prostu uciążliwa. Jednak w rzadkich przypadkach infekcja może być niebezpieczna – na przykład dla noworodków. Nie mają jeszcze ochrony przed wirusem. Dla maluchów zakażenie może mieć poważne konsekwencje, takie jak wywołanie sepsy opryszczkowej, w której wirus rozprzestrzenia się w organizmie poprzez krew. Zdarza się to bardzo rzadko, ale jest niebezpieczne i często śmiertelne. Jeśli rodzice noworodka mają opryszczkę, należy przestrzegać następujących zasad: unikać całowania dzieci, często myć ręce a w razie wątpliwości, nosić maseczkę. Zakażenia opryszczkowe oczu wymagają natychmiastowego leczenia – jeśli wirusy zaatakują siatkówkę, może to prowadzić do ślepoty. Wirusy opryszczki mogą również infekować mózg. Takie zakażenia mózgu występują rzadko, ale mogą mieć poważne konsekwencje. Nieleczone zazwyczaj kończą się zgonem. Zapalenie mózgu objawia się silnymi bólami głowy i gorączką; chorzy stają się wrażliwi na światło i nie mogą poruszać głową. Dlatego ważne jest, aby każdy, kto ma duże ogniska opryszczki, które nie goją się po około tygodniu udał się do lekarza. Jeśli jednak infekcja jest dobrze kontrolowana, nie ma powodu do obaw.
Jak leczyć opryszczkę?
Opryszczka często goi się samoistnie. Jednak osoby chcące podjąć działania, mogą stosować maść, krem lub żel. Zawierają one substancje przeciwwirusowe, takie jak acyklowir lub pencyklowir. Maści te są dostępne w aptekach bez recepty. Apteczne środki nie zapobiegną wystąpieniu wysypki. Mogą jednak ją złagodzić i nieznacznie przyspieszyć gojenie. Ważne: maści, kremy lub żele na opryszczkę należy stosować wcześnie, najlepiej w ciągu 24 godzin od wystąpienia pierwszych objawów – w przeciwnym razie są mało skuteczne. Opryszczka narządów płciowych zazwyczaj goi się samoistnie po około tygodniu. Jednak pierwotna infekcja może trwać dłużej i powodować cięższe objawy. Leczenie lekami przeciwwirusowymi, takimi jak acyklowir, walacyklowir lub famcyklowir w tabletkach, może być zatem pomocne, szczególnie podczas pierwszego rzutu choroby, skracając czas jej trwania i łagodząc objawy. Podobnie jak w przypadku opryszczki wargowej, ważne jest, aby rozpocząć leczenie w ciągu pierwszych 24 godzin. Powtarzające się nawroty, które znacząco pogarszają jakość życia, można leczyć profilaktycznie. Decyzję tę należy podjąć po dogłębnej rozmowie z lekarzem. Miejscowe leczenie kremami, maściami lub żelami nie jest wystarczająco skuteczne w leczeniu opryszczki narządów płciowych i nie jest zalecane.
Czy istnieją domowe sposoby leczenia opryszczki?
Owszem, ale ich skuteczność nie została dokładnie przebadana. Można je z grubsza podzielić na dwie grupy: środki osuszające i dezynfekujące. Na przykład maść cynkowa, czarna herbata lub melisa lekarska wysuszają pęcherze. Dzięki temu pęcherze goją się szybciej i stają się mniej zaraźliwe. Melisa ma również działanie przeciwzapalne i dezynfekujące, podobne do miodu czy olejku z drzewa herbacianego. Jednak olejek z drzewa herbacianego – stosowany regularnie – może wywołać alergię kontaktową. Kolejną ważną rzeczą, o której należy pamiętać, próbując wszystkich tych domowych sposobów, jest zastosowanie ich odpowiednio wcześnie, aby nie pogorszyć sytuacji. Niektórzy na opryszczę nakładają pastę do zębów, jednak lekarze odradzają stosowanie tej metody. Pasty zawierają między innymi mentol, który może mocno podrażnić skórę.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak