Spis treści
- FDA zaakceptowało lek, który wspiera profilaktykę przedekspozycyjną HIV
- Lenakapawir – substancja stosowana jako profilaktyka poekspozycyjna HIV
- Badania kliniczne na ludziach potwierdziły wysoką skuteczność
- Czy nowy lek zapobiegający zakażeniom HIV będzie dostępny w Europie?
- W Polsce dostępne są tabletki PrEP na receptę przeciwko zakażeniu wirusem HIV
- Zakażenia wirusem HIV w Polsce – niepokojąca statystyka
FDA zaakceptowało lek, który wspiera profilaktykę przedekspozycyjną HIV
W czerwcu 2025 roku amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła lek firmy Gilead Sciences, który zapobiega zakażeniu wirusem HIV (ang. Human Immunodeficiency Virus). Lek na bazie lenakapawiru jest podawany w formie zastrzyku co sześć miesięcy. Nie jest jednak szczepionką, ponieważ w wyniku jego podania nie powstaje pamięć komórkowa, równocześnie jego działanie skutecznie przeciwdziała zakażeniom.
Lek jest farmakologiczną profilaktyką przedekspozycyjną HIV (PrEP ang. Pre-Exposure Prophylaxis), która ma na celu zmniejszenie ryzyka zakażenia wirusem HIV-1 drogą płciową u dorosłych i młodzieży, którzy ważą ponad 35 kg. Aby móc przyjmować lek, trzeba mieć negatywny wynik testu na HIV-1 przed rozpoczęciem terapii.
Lenakapawir – substancja stosowana jako profilaktyka poekspozycyjna HIV
Od 2022 roku substancja lenakapawir jest wykorzystywana w leczeniu już zakażonych osób dorosłych z wielolekoopornym zakażeniem HIV-1, którzy nie mogą uzyskać skutecznego leczenia przeciwwirusowego w inny sposób.
Jednak w trakcie badań naukowcy z Gilead Sciences zauważyli, że lenakapawir ma dwie ważne właściwości, które mogą być przydatne również w zapobieganiu zakażeniom:
- zdolność do pozostawania w organizmie przez dłuższy czas w porównaniu do innych leków przeciwwirusowych
- zdolność do ingerowania w kilka etapów procesu, który wirus wykorzystuje do tworzenia swoich kopii
Badania kliniczne na ludziach potwierdziły wysoką skuteczność
Aby potwierdzić skuteczność i bezpieczeństwo leku przeprowadzono dwa duże badania kliniczne. W pierwszym, w grupie 2134 cispłciowych kobiet (od urodzenia identyfikujących się jako płeć żeńska) mieszkających w Afryce Subsaharyjskiej nie odnotowano zakażeń HIV – 100% skuteczność.
Drugie badanie przeprowadzono na grupie 2179 cispłciowych mężczyznach (od urodzenia identyfikujących się jako płeć męska) i ludźmi zróżnicowanymi pod względem płci, w 88 ośrodkach w Argentynie, Brazylii, Meksyku, Peru, RPA, Tajlandii i Stanach Zjednoczonych. W tej grupie stwierdzono 2 zakażenia, co oznacza blisko 96% skuteczność leku.
Czy nowy lek zapobiegający zakażeniom HIV będzie dostępny w Europie?
Firma Gilead Sciences ubiega się o pozwolenie na sprzedaż swoich nowych leków w Europie. Złożyli dwa wnioski do Europejskiej Agencji Leków (EMA). Oba wnioski zostały zaakceptowane przez EMA. Teraz leki będą poddane szybkiemu przeglądowi w ramach przyspieszonej oceny.
W Polsce dostępne są tabletki PrEP na receptę przeciwko zakażeniu wirusem HIV
Obecnie w Polsce dla osób niezakażonych dostępne są leki antyretrowirusowe (emtrycytabina + tenofowir (dizoproksyl tenofowiru)) jako tabletki wydawane na receptę, których całkowity koszt pokrywa kupujący. Przyjmowanie leku zgodnie z ustalonym hamonogramem, może zmniejszyć ryzyko zakażenia HIV o ponad 97%. Lek musi być przyjmowany regularnie - raz dziennie o stałej porze. Zbyt małe stężenie (poniżej stężenia terapeutycznego) może nie zapobiegać zakażeniu HIV.
Alternatywą jest stosowanie kabotegrawiru (CAB) w postaci iniekcji domięśniowych, które trzeba przyjmować co 2 miesiące. Stąd produkt firmy Gilead Sciences, który przyjmuje się co 6 miesięcy, może być dużym udogodnieniem dla osób szczególnie narażonych na zakażenie wirusem HIV.
Zakażenia wirusem HIV w Polsce – niepokojąca statystyka
Wg danych z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH - Państwowego Instytutu Badawczego, w Polsce w populacji ogólnej w 2024 r. zarejestrowano 2257 przypadków zakażenia HIV, z czego ponad 75% to mężczyźni. W 73,2% (w 1.651 przypadkach zakażeń HIV) nie podano drogi zakażenia.
W naszym kraju epidemia HIV/AIDS jest obecna od 1985 r., kiedy to wykryto pierwszy przypadek zakażenia tym wirusem. Łącznie od 1985 r. do końca 2024 r. zakażenie HIV zostało wykryte u 35175 obywateli Polski i osób innych narodowości przebywających na terenie Polski. Po blisko 40 latach Polska jest zaliczana do krajów o niskiej prewalencji HIV, w odróżnieniu od np. krajów za naszą wschodnią granicą.
Mimo ogromnego postępu w medycynie i szerokiego dostępu do informacji liczba nowych zakażeń HIV wzrasta. Kluczem do walki z epidemią jest profilaktyka, a wczesna diagnostyka jest jej ważnym elementem.
W Polsce istnieje możliwość wykonania testu w kierunku HIV anonimowo, bezpłatnie i bez skierowania. W każdym województwie działają punkty konsultacyjno-diagnostyczne (PKD), w których można się przebadać. W większości z tych miejsc można także zrobić test na kiłę czy HCV, które także mogą być przenoszone drogą płciową. Pełna lista PKD znajduje się na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS: https://aids.gov.pl/pkd/.
Test w kierunku HIV można również wykonać w publicznych placówkach medycznych, w prywatnych laboratoriach lub samodzielnie, korzystając z testu do użytku domowego.
Od maja 2025 roku lekarze POZ mogą zlecać testy w kierunku HIV w ramach bezpłatnych świadczeń gwarantowanych, finansowanych z budżetu powierzonego.
Ryzyko zakażenia HIV zależy od konkretnych sytuacji, zachowań lub decyzji dotyczących każdej i każdego z nas. Dlatego tak ważne są regularne badania i zmiana podejścia do profilaktyki zdrowotnej. Znajomość statusu serologicznego może uratować życie.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak