Spis treści
Nowe badania, stare pytania: co naprawdę ma wpływ na rozwój raka jelita grubego?
Najnowsze badania naukowe z Wielkiej Brytanii rzucają nowe światło na ten temat. Wyniki są obiecujące, ale – jak zawsze w nauce – nie tak jednoznaczne, jak mogłoby się wydawać.
Zespół badaczy z Wielkiej Brytanii przeanalizował dane z szeroko zakrojonego badania. To jedno z największych badań epidemiologicznych w historii, które objęło ponad 1,3 miliona kobiet w Wielkiej Brytanii, z czego 542 778 zostało zakwalifikowanych do końcowej analizy danych. Kobiety były obserwowane przez średnio 17 lat, a w tym czasie u 12 251 z nich (2,26%) rozwinął się rak jelita grubego. Uczestniczki badania regularnie wypełniały szczegółowe kwestionariusze dotyczące stylu życia i diety. Naukowcy przeanalizowali 97 różnych czynników dietetycznych, z których 17 wykazało statystycznie istotny wpływ na ryzyko zachorowania.
Mleko i jogurt – ochrona ukryta w wapniu?
Wyniki badania sugerują, że spożywanie mleka i niektórych produktów mlecznych wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem raka jelita grubego. Kluczowe liczby są następujące: szklanka mleka dziennie (200 g) zmniejsza ryzyko zachorowania o ok. 14% porcja jogurtu (50 g dziennie) – redukcja ryzyka o 8% Ale to nie samo mleko jako produkt wydaje się być głównym „bohaterem” – chodzi o zawarty w nim wapń, który według analizy miał najsilniejsze działanie ochronne. Każde dodatkowe 300 mg wapnia dziennie obniżało ryzyko nowotworu jelita grubego średnio o 17%. Prawdopodobna funkcja ochronna wapnia może być związana z jego zdolnością do wiązania się z kwasami żółciowymi i wolnymi kwasami tłuszczowymi w świetle jelita grubego, zmniejszając ich potencjalnie rakotwórcze działanie – tłumaczą naukowcy. Po uwzględnieniu wpływu wapnia, statystyczna siła ochronna mleka znacznie malała, co potwierdza tezę, że to właśnie wapń jest głównym czynnikiem ochronnym, a nie inne składniki mleka (jak magnez, witamina B2 czy fosfor).
Czy inne produkty mogą również chronić przed zachorowaniem na raka jelita grubego?
Mleko to nie jedyny produkt spożywczy, który może pomóc w profilaktyce raka jelita grubego. Badacze zaobserwowali również pozytywny wpływ: błonnika, owoców i warzyw, produktów pełnoziarnistych, kwasu foliowego, witaminy C. Choć ich działanie ochronne nie było tak silne jak wapnia, w dalszym ciągu może mieć znaczenie w kontekście profilaktyki nowotworowej. Z drugiej strony, niektóre nawyki żywieniowe znacząco zwiększają ryzyko raka jelita grubego. Do głównych winowajców należą: alkohol: już 20 g dziennie (czyli mniej więcej jedno małe piwo lub kieliszek wina) zwiększa ryzyko nowotworu jelita o ok. 15%, czerwone mięso i produkty przetworzone (np. parówki, pasztety w konserwach): spożycie 30 g dziennie zwiększa ryzyko o ok. 8% Za działanie rakotwórcze alkoholu odpowiada m.in. aldehyd octowy, toksyczny produkt przemiany etanolu, który uszkadza DNA komórek i może prowadzić do mutacji.
Głos sceptyków: nie przesadzajmy z mlekiem
Warto podkreślić, że nie wszyscy naukowcy entuzjastycznie podchodzą do idei „szklanki mleka jako eliksiru zdrowia”. Dlatego też warto pamiętać, że różnorodność w diecie jest kluczowa, a wapń można znaleźć nie tylko w mleku, ale również w: jarmużu i innych zielonych warzywach, migdałach, nasionach sezamu, roślinach strączkowych, napojach roślinnych wzbogaconych wapniem.
Rak jelita grubego: kluczowa jest profilaktyka
Rak jelita grubego to trzeci najczęstszy nowotwór w Europie, z którym w ciągu życia zmaga się ponad 5% populacji. W wielu przypadkach rozwija się powoli i daje szansę na skuteczne leczenie – szczególnie jeśli jest wykryty wcześnie. Dlatego profilaktyka, dieta i badania przesiewowe mają kluczowe znaczenie. Badanie nie udowadnia przyczynowo skutkowego związku (czyli że mleko na pewno zapobiega rakowi), ale pokazuje statystycznie istotne korelacje, które warto brać pod uwagę. Oto najważniejsze wnioski, które możemy z niego wyciągnąć: spożywaj wapń – niekoniecznie tylko z mleka, włącz do diety błonnik, produkty pełnoziarniste, warzywa i owoce, ogranicz alkohol i czerwone mięso, dbaj o różnorodność w diecie, jeden „superprodukt” nie wystarczy, pamiętaj o badaniach przesiewowych – kolonoskopia może uratować życie.
Czy warto pić mleko codziennie? Tak – ale z umiarem i jako część zbilansowanej diety. Jeśli nie tolerujesz laktozy lub unikasz nabiału z innych powodów, możesz śmiało sięgać po alternatywne źródła wapnia. Nie chodzi o to, by wszyscy zaczęli pić mleko litrami – ale by świadomie komponować dietę, która wspiera zdrowie jelit i zmniejsza ryzyko chorób nowotworowych.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak