„Paracetamol challenge” „wyzwanie” z TikToka - co to jest i dlaczego to nie żart?

Czym dokładnie jest „paracetamol challenge”?

1) Trend na TikToku / internetowy „challenge”

W praktyce chodzi o nagrywanie i chwaleniu się przyjęciem bardzo dużej dawki paracetamolu (acetaminofenu) - czasem wielokrotnie przekraczającej dawkę dopuszczalną. Instytucje zdrowia publicznego i media w różnych krajach ostrzegają przed tym zjawiskiem, wskazując, że może ono prowadzić do ciężkiego zatrucia i niewydolności wątroby.

2) Medyczny „paracetamol challenge” (test prowokacyjny)

W alergologii „challenge” oznacza kontrolowane, stopniowe podawanie leku w warunkach szpitalnych lub ambulatoryjnych, aby sprawdzić, czy pacjent rzeczywiście ma reakcję nadwrażliwości. Takie testy wykonuje się tylko wtedy, gdy to konieczne i wyłącznie pod opieką specjalistów z możliwością natychmiastowego leczenia. To zupełnie inna procedura niż niekontrolowane przyjmowanie leku w domu.

Dlaczego niebezpieczne jest „wyzwanie” z TikToka?

Paracetamol w dawkach terapeutycznych jest bezpieczny i szeroko stosowany. Jednak przyjęcie zbyt dużej ilości prowadzi do produkcji toksycznego metabolitu, który uszkadza komórki wątroby. Zatrucie paracetamolem jest jedną z głównych przyczyn ostrej niewydolności wątroby i może wymagać przeszczepu. Objawy ciężkiego zatrucia często pojawiają się dopiero po 24–48 godzinach, co utrudnia szybkie rozpoznanie i leczenie - a tym samym zwiększa ryzyko poważnych konsekwencji.

Objawy zatrucia paracetamolem - na co zwrócić uwagę?

• wymioty, osłabienie, ból brzucha (w pierwszych 24 godzinach),
• oznaki uszkodzenia wątroby pojawiające się zwykle po 24–48 godzinach: nasilająca się żółtaczka, ból w prawym podżebrzu, zaburzenia krzepnięcia, splątanie, senność.
  Ponieważ początkowe symptomy są niespecyficzne, kluczowe jest zgłoszenie się do lekarza lub na pogotowie przy podejrzeniu przedawkowania - nawet jeśli czujesz się jeszcze względnie dobrze. Badanie poziomu paracetamolu we krwi i wczesne podanie antidotum (N-acetylocysteiny) mogą uratować życie.

Co robić w razie podejrzenia przedawkowania?

1. Natychmiast skontaktuj się z pogotowiem (w Polsce: 112 lub 999) lub zgłoś się na najbliższy szpitalny oddział ratunkowy.
2. Przyjmowanie wymiotów, płukanie żołądka czy podawanie domowych „antidotów” bez konsultacji medycznej to złe pomysły - decyzje o postępowaniu podejmuje personel medyczny.
3. W szpitalu wykonuje się pomiar stężenia paracetamolu i w razie wskazań, podaje się N-acetylocysteinę (NAC) - skuteczna jeśli zostanie zastosowana odpowiednio wcześnie.

A co z testem prowokacyjnym (medyczny „paracetamol challenge”)?

Jeśli pacjent zgłasza objawy sugerujące uczulenie po przyjęciu paracetamolu (wysypka, obrzęk, duszność), lekarz może skierować go do alergologa. Standardowym postępowaniem diagnostycznym w przypadku wątpliwości jest test prowokacyjny - podawanie leku stopniowo pod ścisłą kontrolą, z dostępem do leczenia w razie reakcji. Takie testy są uznawane za „złoty standard” diagnostyki nadwrażliwości na leki, ale wykonywane wyłącznie w specjalistycznych warunkach. Nie wolno próbować tego na własną rękę.

Jak rozmawiać z dzieckiem/ nastolatkiem o „challenge'ach” w sieci?

• wyjaśnij spokojnie mechanizm działania leku: „to, co pomaga w małej dawce, w dużej może bardzo zaszkodzić”;
• podkreśl realne konsekwencje: trwałe uszkodzenie wątroby, hospitalizacja, nawet śmierć;
• monitoruj aktywność online, porozmawiaj o ryzyku i o tym, że chwilowa popularność w internecie nie oznacza, że coś jest bezpieczne;
• jeśli zauważysz niepokojące wpisy lub filmy - zgłoś je platformie społecznościowej i odpowiednim służbom w szkole/środowisku. (Media i instytucje zdrowotne już publikowały ostrzeżenia w tej sprawie).

Najważniejsze zalecenia

• „Paracetamol challenge” w social media to niebezpieczna moda - nigdy nie eksperymentuj z dawkami leków.
• Paracetamol w dawkach terapeutycznych jest bezpieczny, ale przedawkowanie może prowadzić do ciężkiej niewydolności wątroby.
• W razie podejrzenia przedawkowania - natychmiast kontakt z pogotowiem/szpitalem. Wczesne leczenie (NAC) ratuje życie.
• Podejrzenie uczulenia na paracetamol wymaga diagnostyki u specjalisty; test prowokacyjny przeprowadza się tylko w warunkach medycznych.

FAQ - szybkie odpowiedzi

Czy paracetamol zawsze uszkadza wątrobę?

Nie - w zalecanych dawkach jest bezpieczny. Ryzyko pojawia się przy długotrwałym stosowaniu dużych dawek lub jednorazowym znacznym przekroczeniu dawki.

Ile to „za dużo”?

Standardowa maksymalna dawka dla dorosłych to zwykle do 3–4 g na dobę (zależnie od kraju i zaleceń). Przekroczenie tej wartości wielokrotnie zwiększa ryzyko zatrucia. Nie stosuj kilku różnych preparatów zawierających paracetamol jednocześnie (np. tabletka + syrop z tego samego składnika).PMC

Czy dzieci są bardziej narażone?

Dzieci mają inne schematy dawkowania zależne od masy ciała; przedawkowanie u dzieci może być równie groźne. Zawsze stosuj dawkę zgodnie z instrukcją i wagą dziecka.

Źródła i dodatkowa lektura

• Artykuł informacyjny o trendzie i ostrzeżeniach służb (Swissinfo, 31.01.2025).
• Śledztwo o „paracetamol challenge” w mediach europejskich (Euractiv).
• Przegląd kliniczny o toksyczności paracetamolu i uszkodzeniach wątroby (PMC).
• Informacje praktyczne o badaniu stężenia paracetamolu i postępowaniu w zatruciu (Cleveland Clinic).
• Pozycja naukowa o testach prowokacyjnych w alergologii (EAACI/ENDA).

Powiązane

oprac. Adam Kuchta

Nowe badanie: leki na odchudzanie mogą zmieniać smak jedzenia i apetyt

Ewa Kranz

Jak znaleźć odpowiedni lek przeciwbólowy i jak go stosować

Anna Zdrowiecka

Nie kupisz już w aptece. GIF: wycofał popularny lek i dotyczy to wszystkich serii [PILNE]

Zapisz się na newsletter

Chcesz wiedzieć jak dbać o swoje zdrowie? Chcesz uniknąć błędów żywieniowych? Być na czasie z najnowszymi zmianami w przepisach prawa medycznego, farmaceutycznego i praw pacjenta? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.

Zapoznałam/łem się z treścią regulaminu i akceptuję jego postanowienia

Zaznacz wymagane zgody

Zapisz się

Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich

Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

Coś poszło nie tak

Spróbuj ponownie