Spis treści
Co jest przyczyną wrażliwości na światło u osób w spektrum autyzmu?
U osób z autyzmem obserwuje się nadwrażliwość sensoryczną, czyli zwiększoną reakcję na bodźce zewnętrzne. Nie tylko dźwięk czy dotyk, ale również światło. Mózg tych osób nie filtruje efektywnie nadmiaru bodźców, co prowadzi do przeciążenia sensorycznego, który jest częstym problemem w spektrum autyzmu.
Badania wykazały również, że u osób w spektrum autyzmu funkcjonowanie układu wzrokowego oraz mechanizmy przetwarzania bodźców świetlnych w mózgu są odmienne. Przykładowo, występuje zmieniona aktywność kory wzrokowej oraz odruchów źrenicznych (wolniejsze i słabsze reakcje na światło), co sugeruje różnice w nerwowym przetwarzaniu światła.
Ponadto zidentyfikowano różnice neurochemiczne, takie jak dysregulacja neurotransmiterów (serotoniny, dopaminy), które wpływają na sposób odbioru bodźców świetlnych i mogą przyczyniać się do nadwrażliwości. U około 30% osób z ASD stwierdza się nieprawidłowy poziom serotoniny, co może potęgować drażliwość i nadwrażliwość sensoryczną, w tym wrażliwość na światło.
Światło słoneczne równie irytujące jak światło sztuczne
Osoby z autyzmem mają obniżoną tolerancję na intensywne bodźce świetlne, niezależnie od ich źródła. Zarówno światło słoneczne, które bywa bardzo jasne i często powoduje oślepiające odblaski, jak i światło sztuczne, zwłaszcza jarzeniowe lub migoczące, mogą wywoływać u nich dyskomfort. Zarówno światło słoneczne, jak i sztuczne, powoduje nadmierną stymulację mózgu, który u osób z autyzmem ma trudności z filtrowaniem i adaptacją do takich bodźców.
Innymi słowy, dla osób ze spektrum autyzmu zarówno światło słoneczne, jak i sztuczne, są uciążliwe. Ich mózg reaguje na ten rodzaj stymulacji w sposób nadmierny i trudny do kontroli, niezależnie od pochodzenia światła.
Na co zwracać uwagę projektując oświetlenie w pomieszczeniu dla osób w spektrum autyzmu
Oświetlenie w domu lub szkole przyjazne osobom ze spektrum autyzmu (ale nie tylko!) powinno spełniać kilka kluczowych cech, które minimalizują przeciążenie sensoryczne i sprzyjają koncentracji oraz dobremu samopoczuciu.
Barwa światła. Najlepsze jest światło białe o ciepłej tonacji (około 3000–3500 K). Takie światło jest bardziej naturalne i kojące, w przeciwieństwie do światła o zimnej, niebieskiej barwie, które może powodować rozdrażnienie i utrudniać zasypianie. Nie mniej ważne jest CRI (wskaźnik oddawania barw) równy co najmniej 80, (gdzie maksymalna wartość to 100, czyli idealne odwzorowanie kolorów, jak przy świetle słonecznym).
Regulacja jasności. Lampy z możliwością regulacji natężenia i barwy światła (np. z funkcją ściemniania i ciepłej barwy) oraz unikanie świetlówek czy żarówek halogenowych typu kapsułka, które mogą generować nieprzyjemne olśnienie.
Brak migotania i hałasu. Źródła światła nie powinny migotać ani wydawać szumu czy buczenia, co jest często problemem w przypadku niektórych żarówek LED czy świetlówek.
Oświetlenie rozproszone. Oświetlenie powinno być równomierne, bez ostrych, punktowych źródeł światła i bezpośredniego olśnienia. Matowe klosze i oprawy pomagają zmniejszyć refleksy i odblaski, które mogą przeszkadzać.
Unikanie kontrastów i jaskrawych barw. Kolory pomieszczeń i oświetlenia powinny być stonowane i utrzymane w spokojnej gamie (np. pastelowe zielenie, błękity, beże), by nie powodować nadmiernej stymulacji wzrokowej.
Spektrum autyzmu, a intensywne światło słoneczne
Osoby w spektrum autyzmu dla własnego komfortu, w bardzo słoneczne dni powinny nakładać okulary przeciwsłoneczne filtrem UV, najlepiej ze specjalistycznymi soczewkami fotochromowymi które dostosowują się do natężenia światła i zmniejszają jego intensywność.
Czapka z daszkiem czy kapelusz z rondem to również dobre rozwiązania, które pozwolą ograniczyć intensywność światła słonecznego. A także pozostanie w domu w godzinach górowania słońca nad horyzontem, a nawet zasłonięcie okien.
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak